شرح عقیده طحاویه

متواتر بودن احادیث رؤیت خدا در بهشت

احادیث و اخبار روایت شده از پیامبر  ج و یاران آن حضرت که بر رؤیت خدا برای بهشتیان دلالت می‌کنند، به حد تواتر رسیده‌اند. صاحبان صحاح و مسانید و سنن این احادیث و اخبار را روایت کرده‌اند. برخی از این احادیث عبارتند از:

حدیثی که ابوهریره روایت کرده، او گوید: «أن ناساً قالُوا: يا رسُولَ اللهِ، هل نری رَبَّنا يَومَ القيامة؟ فقالَ رَسُولُ اللهِ  ج: هَل تُضارّوُنَ في رُؤيَة القَمَرِ لَيلَةَ البَدرِ؟ قَالُوا: لا يا رسولَ اللهِ، قال: هَل تَضَارُّونَ في الشًّمسِ لَيسَ دونَها سَحَابٌ؟ قالوا: لا، قال: فإنَّکُم تَرَونَهُ کَذلِكَ» «جماعتی گفتند: ای رسول خدا، آیا در روز قیامت پروردگارمان را می‌بینیم؟ رسول خدا فرمود: آیا راجع به دیدن ماه در شب چهارده اختلافی دارید؟ گفتند: نه، ای رسول خدا! فرمود: آیا راجع به خورشید که هوا ابری نیست اختلافی دارید؟ گفتند: نه. فرمود: پس به راستی شما، خدا را به همان صورت می‌بینید». این، همان حدیثی است که بخاری و مسلم، آن را به طور طولانی در صحیحین آورده‌اند.

حدیثی که ابوسعید خدری روایت کرده و در صحیحین آمده، همانند آن است.

- حدیثی که جریر بن عبدالله بَجَلی روایت کرده، او در این روایت گوید: «کُنَّا جُلُوساً مَعَ النَّبیِّ  ج، فَنَظَر إلیَ القَمَرِ لَيلَةَ أربَعَ عَشرَةَ، فقالَ: إنَّکُم سَتَرونَ رَبَّکُم عِياناً، کَما تَرونَ هذَا، لاَ تُضَامُونَ في رُؤيتِهِ» «ما همراه پیامبر  ج نشسته بودیم، پس آن حضرت در شب چهارده به ماه نظری افکند و فرمود: شما پروردگارتان را با چشم می‌بینید همان طور که این ماه را می‌بینید و در دیدن آن هیچ اختلاف و تردیدی ندارید». بخاری و مسلم این حدیث را در «صحیحین» روایت کرده‌اند.

- حدیثی که صهیب  س روایتش کرده و قبلاً آورده شد. که مسلم و دیگران آن را روایت کرده‌اند.

- حدیثی که ابوموسی از پیامبر  ج روایت کرده که آن حضرت فرمودند «جَنَّتَانِ مِن فِضَّةٍ، آنيتُهُما ومَا فيهَما، جَنَّتَانِ مِن ذَهَبٍ، آنيتُهُمَا ومَا فيهَما، ومَا بَينَ أن يَرَوا رَبَّهُم تباركَ وتَعالی إلَّا رِداء الکبرياءِ عَلی وَجهِهِ في جَنَّةِ عَدنٍ» «(در بهشت) دو باغ از نقره وجود دارد، ظروف این دو باغ و آنچه در آن است، از نقره است و دو باغ از طلا وجود دارد، ظروف این دو باغ و آنچه در آن است، از طلا است. و میان بهشتیان و میان دیدن پروردگارشان چیزی نیست جز ردای کبریائی بر چهره خدا در بهشت جاودان». بخاری و مسلم آن را در «صحیحین» روایت کرده‌اند.

- حدیثی که عدی بن حاتم  س روایت کرده که آن حضرت فرمودند «ولَيَلقَیَنَّ اللهَ أحَدُکُم يَومَ يَلقَاهُ، ولَيسَ بَينَهُ و بَينَهُ حِجابٌ ولَا تُرجُمانٌ يُتَرجِمُ لَهُ، فليقولَنَّ: ألَم أبعَث إلَيكَ رَسُولاً فَيُبَلِّغَكَ؟ فَيقُولُ: بَلی يَارَبّ، فَيَقُولُ: ألَم أعطِكَ مالاً وأُفضِل عليكَ؟ فيقُولُ: بَلی يارَبّ».

«هر یک از شما قطعاً خدا را در روز قیامت ملاقات خواهد کرد در حالی که میان او و خدا، هیچ پرده و مترجمی نیست که (کلام خدا را) برایش ترجمه کند. آنگاه خدا می‌فرماید: مگر پیامبری را به سوی تو نفرستادم تا (دین را) به تو تبلیغ کند؟ در جواب می‌گوید: چرا، ای پروردگارم! خدا می‌فرماید: مگر مال را به تو عطا نکردم و به تو لطف و بخشش نکردم؟ می‌گوید: چرا، ای پروردگارم!». بخاری آن را در صحیح خود روایت کرده است.

حدود سی صحابی، احادیث رؤیت خدا را روایت کرده‌اند، که هر کس از آنها شناخت کامل داشته باشد، یقین حاصل می‌کند که پیامبر  ج آنها را فرموده است. و اگر من مجبور به اختصار نبودم، همه احادیث این موضوع را می‌آوردم.

هرکس می‌خواهد از آن احایث اطلاع حاصل کند، باید مواظب باشد که فقط احادیث نبوی را بشنود، چون در این احادیث علاوه بر اثبات رؤیت خدا در بهشت، برخی از صفات خدا هم آمده است؛ مانند اینکه خدا هر گاه بخواهد با هر که بخواهد سخن می‌گوید؛ در روز قیامت برای داوری نزد مخلوقات می‌آید؛ خدا بالای مخلوقات است؛ آنان را با صدایی ندا می‌دهد که افراد دور آن را می‌شنوند همچنان که افراد نزدیک آن را می‌شنوند؛ خدا برای بندگانش آشکار می‌شود؛ خداوند می‌خندد و دیگر صفاتی که شنیدن آنها بر جهمیه به منزله رعد و برق است.