اصناف فرشتگان و متنوع بودن اعمالی که به آنها واگذار شده‌اند
اما در خصوص فرشتگان باید گفت که آنان در آسمان‌ها و زمین وکیل خداوند هستند. پس هر حرکتی در عالم از فرشتگان ناشی می‌شود همچنان که خداوند متعال می‌فرماید:
﴿فَٱلۡمُدَبِّرَٰتِ أَمۡرٗا٥﴾[النازعات: ٥]
«و سوگند به آنان که امور را تدبیر می‌کنند».
در جای دیگری می‌فرماید:
﴿فَٱلۡمُقَسِّمَٰتِ أَمۡرًا٤﴾[الذاريات: ٤]
«و سوگند به [فرشتگان] تقسیم‌کننده کار».
آنان از نظر مؤمنان و پیروان انبیاء فرشتگان‌‌اند اما کسانی که پیامبران را تکذیب می‌کنند و آفریدگار را انکار می‌کنند، می‌گویند: آنها ستارگان‌اند.
قرآن و سنت بر اصناف فرشتگان دلالت دارند و بیان می‌دارند که آنان برای هر یک از اصناف مخلوقات، وکیل هستند، و خداوند سبحان فرشتگانی را برای کوه‌ها و فرشتگانی را برای ابر و باران وکیل کرده، و فرشتگانی را برای رحم مادر وکیل کرده که امر نطفه را تا زمانی که خلق آن تمام می‌شود تدبیر می‌کنند. سپس فرشتگانی را برای اعمال بندگان مأمور کرده تا آنچه را که انجام می‌دهند، حفظ کنند و همه اعمال و گفتارشان را بر شمرده و در نامه اعمالشان بنویسند. همچنین خداوند بلندمرتبه فرشتگانی را مأمور مرگ انسان‌ها و فرشتگانی را مأمور سؤال در قبر قرار داده است، و فرشتگانی را مأمور فلک‌ها گردانیده تا آن را به حرکت اندازند، و فرشتگانی را مأمور خورشید و ماه، و فرشتگانی را مأمور جهنم و روشن کردن آتش جهنم و عذاب دادن اهل جهنم و بازسازی دوزخ گردانیده است. همچنین فرشتگانی را مأمور آبادانی، مهیا نمودن نعمت‌ها و کاشتن اشجار بهشت قرار داده است.
پس فرشتگان بزرگترین سربازان خداوند هستند. برخی از آنان فرستاده‌شدگان پیاپی و نشرکنندگان نشری خاص و جداکنندگان آشکار و القاکنندگان وحی هستند[٦٨١].
برخی از آنان، برکَنَندگان جانها به سختی، و ستانندگان جان به آرامی و مدارا، و تیزروان، و سبقت‌گیرندگان بر همدیگرند.
بعضی از فرشتگان، به صف ایستادگان، و بازدارندگان به سختی، و تلاوت‌کنندگان ذکر و آیات الهی هستند. جمع مؤنث در تمامی عبارات فوق، برای فرقه‌ها و گروه‌ها و جمع‌هاست.
برخی از آنان، فرشتگان رحمت، و برخی فرشتگان عذاب‌اند. عده‌ای هم فرشتگانی هستند که مأمور حمل عرش‌اند و دسته‌ای هم مأمور آبادانی آسمان‌ها با نماز و تسبیح و ستایش و تقدیس می‌باشند. و دیگر اصناف فرشتگان که جز خداوند متعال کسی نمی‌تواند آنها را برشمارد.
[٦٨١]- در تفسیر ابن کثیر، ٨/٣٢٠-٣٢١ آمده است: ابن ابی حاتم گوید: پدرم از زکریا بن سهل مروزی، از علی بن حسن بن شقیق، از حسین بن واقد، از اعمش، از ابوصالح، از ابوهریره برای ما نقل کرد که ابوهریره گفت: منظور از ﴿وَٱلۡمُرۡسَلَٰتِ عُرۡفٗا﴾ فرشتگان است. ابن ابی حاتم گوید: و از مسروق و ابوالضحی و مجاهد ـ در یکی از روایت‌ها ـ و سدی و ربیع بن انس مانند آن روایت شده است. از ابوصالح روایت است که او گوید: منظور از آیه فوق، پیامبران است، و در روایتی از وی آمده است که منظور از آن، فرشتگان است. همچنین ابوصالح راجع به ﴿ٱلۡعَٰصِفَٰتِ﴾ و ﴿ٱلنَّٰشِرَٰتِ﴾ و ﴿ٱلۡمُلۡقِيَٰتِ﴾ می‌گوید که منظور از اینها، فرشتگان هستند. ثوری گوید: از سلمه بن کُهَیل، از مسلم بطین، از ابوعُبَیدین روایت است که وی گوید: از ابن مسعود راجع به آیه ﴿وَٱلۡمُرۡسَلَٰتِ عُرۡفٗا﴾ پرسیدم، او گفت: منظور باد است. همچنین راجع به آیه ﴿فَٱلۡعَٰصِفَٰتِ عَصۡفٗا٢ وَٱلنَّٰشِرَٰتِ نَشۡرٗا٣﴾ گفت که منظور از آن، باد است. همچنین ابن عباس و مجاهد و قتاده و ابوصالح ـ در یکی از روایت‌ها از او ـ قائل به این رأی هستند. ابن جریر درباره آیه ﴿وَٱلۡمُرۡسَلَٰتِ عُرۡفٗا﴾ هیچی نگفته که آیا منظور از آن فرشتگان است که پی در پی فرستاده شده‌اند، یا مانند اسبها پی در پی به دنبال همدیگر می‌آیند، و یا منظور از آن باد است که کم‌کم می‌وزد؟ و به طور قطعی گفته که منظور از ﴿فَٱلۡعَٰصِفَٰتِ عَصۡفٗا﴾ بادها هستند همچنان که ابن مسعود و پیروانش این را گفته‌اند. از جمله کسانی که قائل به این رأی هستند، علی بن ابی‌طالب و سدی می‌باشند. همچنین ابن جریر در خصوص آیه ﴿ٱلنَّٰشِرَٰتِ نَشۡرٗا﴾ دست نگه داشته و هیچی نگفته که آیا منظور فرشتگان است یا بادها؟ همان طور که ذکر شد. از ابوصالح روایت شده که منظور از ﴿ٱلنَّٰشِرَٰتِ نَشۡرٗا﴾ باران است. قول اظهر آن است که منظور از ﴿ٱلۡمُرۡسَلَٰتِ﴾، بادها است همان طور که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَأَرۡسَلۡنَا ٱلرِّيَٰحَ لَوَٰقِحَ﴾[الحجر: ٢٢]. «و بادها را بارورکننده فرستادیم». در جای دیگری می‌فرماید: ﴿وَهُوَ ٱلَّذِي يُرۡسِلُ ٱلرِّيَٰحَ بُشۡرَۢا بَيۡنَ يَدَيۡ رَحۡمَتِهِۦۖ﴾[الأعراف: ٥٧] «و اوست که بادها را پیشاپیش [بارانِ] رحمتش مژده‌رسان می‌فرستد». همچنین اظهر آن است که منظور از ﴿ٱلۡعَٰصِفَٰتِ﴾ بادها است. گفته می‌شود: «عصفت الريح» «باد وزید» وقتی که به آرامی می‌وزد. همچنین «ناشرات» هم بادها هستند؛ بادهایی که ابرها را در کناره‌های آسمان آن گونه که پروردگار بخواهد پخش می‌کنند. منظور از آیه ﴿فَٱلۡفَٰرِقَٰتِ فَرۡقٗا٤ فَٱلۡمُلۡقِيَٰتِ ذِكۡرًا٥ عُذۡرًا أَوۡ نُذۡرًا٦﴾ فرشتگان است. ابن مسعود، ابن عباس، مسروق، مجاهد، فتاده، ربیع بن انس، سدی و ثوری این رأی را دارند. در این مورد اختلافی نیست، چون فرشتگان به فرمان خدا بر فرستادگان خدا نازل می‌شوند و حق و باطل، هدایت و گمراهی و حلال و حرام را از هم جدا می‌کنند و وحی را به فرستادگان القا می‌کنند که در آن وحی برای مخلوقات اتمام حجت است و آنان از عقاب و عذاب خدا در صورت سرپیچی از اوامرش ترسانده می‌شوند.