ویژگیهای این چاپ
١- شناخت یقینی و قطعی شارح که هر گونه تردیدی را از بین میبرد و این شناخت به خاطر موارد زیر حاصل میشود:
الف) با آمدن نامش بر روی یکی از نسخههای خطی که بدان تکیه نمودیم و آن هم نسخه(ب) است.
ب) شرح حالی که در کتاب «وجیزالکلام» اثر سخاوی آمده و در آن به منسوب بودن این شرح به او تصریح شده است.
ج) وجود تشابه در افکار، اسلوب و دلیل میان مطالب رساله «الاتباع» او و میان برخی از محتویات این شرح.
د) متنی که در کتاب «شرح الإحیاء»، ج٢، ص١٤٦ اثر مرتضی زبیدی آمده که در آن به منسوب بودن این شرح به ابن ابی العزّ تصریح شده است. و این را شیخ محمد نصیف / کشف کرده و استاد احمد شاکر بدان اشاره کرده است.
هـ) تصریح صاحب «کشف الظنون» در صفحه ١١٤٢ به منسوب بودن شرح به او. صاحب «هدیة العارفین» به اشتباه این شرح را به پدر ابن ابی العزّ علی بن محمد متوفای سال ٧٤٦هـ. ق نسبت داده و پدرش را به صدرالدین ملقب نموده در حالی که این لقب، لقب پسرش، ابن ابی العزّ میباشد.
و) مسائل و مطالبی که به خاطر آنها، ابن ابی العزّ مورد شکنجه و اذیت وآزار قرار گرفت و این مسائل که در کتاب «تاریخ ابن قاضی شهبه» آمده، اکثرشان در این شرح موجود است.
٢- حواله دادن اکثر مبحث موجود در این چاپ به منابعی که از آنها استفاده نموده است.
٣- آوردن متون و عبارات کتاب به شیوه صیحح و دقیق و مطمئن آن گونه که مؤلف نوشته است و آن هم با تکیه بر چهار نسخه خطی که یکی از این نسخهها، نسخهای است که در زمان حیات مؤلف نوشته شده و با نسخه مؤلف مطابقت داده شده است. این نسخه با حرف (أ) علامتگذاری شده است- و با مراجعه به منابعی که مؤلف از آنها گرفته است، میباشد-. بدین صورت تعداد زیادی از اشتباهات و غلطهایی که در چاپ قبلی بوده، جبران شده است. گذشته از آن، از تعلیقات و توضیحات مفیدی که در این چاپ آمده، استفاده میشود.
٤- تخریج کامل احادیث و روایتهای موجود در آن و حکم صحت یا حَسَن یا ضعف به هر حدیث متناسب با وضعیت آن و وضعیت راویان آن. چه بسا همراه تخریج، عبارت حدیث را آن گونه که تخریج کنندگانش آوردهاند، ذکر میکنیم؛ زیرا شارح / غالباً این احادیث و روایتها را مستقیماً از منابع اصلیشان نقل نمیکند بلکه غیرمستقیم آنها را نقل میکند. چه بسا آن کسی که شارح از او نقل نموده، از حفظ آن احادیث را آورده در نتیجه در روایت آنها تقدیم و تأخیر و اختصار و دست کاری در لفظ روی داده باشد.
٥- آیات قرآنی در اصل نسخهای که در زمان حیات شارح نوشته شده، بر اساس قرائت امام عرب زبان و قاری، ثقه و مورد اعتماد و صادق، ابوعمرو بن علاء بصری متوفای سال ١٥٤هـ.ق نوشته شدهاند؛ زیرا مردم شام در عصر شارح و قبل از عصر او از قرائت ابوعمرو بن علابصری پیروی میکردند. ولی ما در این چاپ آیات قرآنی را بر اساس قرائت حفص بن سلیمان کوفی که از عاصم بن ابی نجود روایت نموده، آوردهایم؛ زیرا این قرائت، قرائت رایج در اکثر کشورهای شرقی است و مصحفهای مناطق مختلف جهان بر اساس آن قرائت میباشد. و در حاشیه، قرائت ابوعمرو را به خاطر حفظ اصل آوردهایم. البته هر دو قرائت صحیح و ثابت است همچنان که نزد دانشمندان این فن، معروف است.
٦- آوردن تعلیق و حاشیه بر بعضی از مواردی که مؤلف به اشتباه برخی از احادیث را به غیرمصنفانِ آنها نسبت داده است. همچنین آوردن تعلیق و حاشیه بر برخی از اجتهادات و آراء مؤلف که معلوم شده، خلاف آنها، راجحتر و بهتر است. در این خصوص از راهنماییهای استاد شیخ عبدالعزیز بن عبدالله بن باز- خدا جزای خیرش بدهد- استفاده کردهایم. برخی از مطالب و مسائل مبهم و مشکل برای او خوانده شد او هم ضروری دانست که تعلیق و حاشیه بر آنها نوشته شود. البته این موارد، در جاهای کمی از کتاب وجود دارند.
٧- اشاره به منابع و مآخذی که شارح از آنها اقتباس نموده، گاهی به عین آنها اشاره شده و گاهی به مفهوم آنها.
٨- معرفی و شناساندن مختصر نامهای اشخاص و حواله دادن آنها به منابع شرح حالشان.
٩- حواشی و تعلیقاتی متنوع که شامل توضیح معنای مقصود از برخی از آیاتی که بدانها استناد و استشهاد شده، شرح و توضیح کلمات و عبارات ناآشنا و الفاظ اصطلاحی، تخریج شعر، معرفی بعضی اماکن و دیگر فواید میباشد.
١٠- آوردن عناوین فرعی در پاورقی که بحثی را که شارح آورده، معرفی میکند.
١١- آوردن فهرست آیات، احادیث، اشعار، فرقهها، اشخاص، کتب و کشورها.
جلد دوّم