مذمت و نکوهش غلو و افراط در دین
این مطالب بر اثر غلو و افراط در دین که شبیه غلو خوارج و بلکه شبیه غلو افراط مسیحیها در دینشان میباشد، به وجود آمده است. خداوند متعال غلو و افراط در دین را مورد نکوهش قرار داده و از آن نهی نموده است؛ میفرماید: ﴿يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لَا تَغۡلُواْ فِي دِينِكُمۡ وَلَا تَقُولُواْ عَلَى ٱللَّهِ إِلَّا ٱلۡحَقَّۚ﴾[النساء: ١٧١] «ای اهل کتاب! در دین خود غلو نکنید و درباره خدا جز حق نگویید» در جای دیگری میفرماید: ﴿قُلۡ يَٰٓأَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ لَا تَغۡلُواْ فِي دِينِكُمۡ غَيۡرَ ٱلۡحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوٓاْ أَهۡوَآءَ قَوۡمٖ قَدۡ ضَلُّواْ مِن قَبۡلُ وَأَضَلُّواْ كَثِيرٗا وَضَلُّواْ عَن سَوَآءِ ٱلسَّبِيلِ٧٧﴾[المائدة: ٧٧] «بگو: ای اهل کتاب! در دین خود به ناحق زیادهروی و غلو نکنید، و از هوا و هوس قومی که پیش از این، هم خود گمراه شدند و هم بسیاری را گمراه کردند و از راه راست به دور افتادند، پیروی نکنید». پیامبر ج میفرمایند: «لا تُشَدّدوا فَيُشَدِّدَ اللهُ عَلَيکُم، فَإنَّ مَن کانَ قَبلَکم شَدَّدوا، فَشَدَّدَ اللهُ عليهم، فَتِلك بقاياهُم في الصَّوامعِ والدّياراتِ، رُهبَانيَّة ابتَدعُوها مَا کَتَبناها عَلَيهم» رواه أبوداود[١٠٧]. «سخت نگیرید که در نتیجه خدا بر شما سخت گیرد؛ زیرا افراد پیش از شما سخت گرفتند در نتیجه خدا هم بر آنان سخت گرفت. این بقایای آنان در صومعهها و کلیساهاست، اینها ترک دنیایی است که از خود ساختند ما آن را بر ایشان مقرر نکردیم».
***
قوله: «ولا شَيءَ مِثلُهُ».
ترجمه: «چیزی مانند خدا نیست».
[١٠٧]- ابوداود در سنن خود، مبحث «في الأدب» باب «في الحسد» به شماره ٤٩٠٤ آن را روایت کرده است. همچنین ابویعلی به شماره ٣٦٩٤ از طریق روایت سعید بن عبدالرحمن بن ابی العمیاء آورده که سهل بن ابی أُمامه به او خبر داد که او و پدرش نزد انس بن مالک در مدینه رفتند- کیفیت نماز عمر بن عبدالعزیز را بیان کرد- آنگاه گفت: رسول خدا ج میفرمود: «لاتُشَدِّدوا...» سند این روایت قابلیت حسن دانستن را دارد. سیوطی در کتاب «جامع الکبیر»، ج٢، ص٨٩٣ آن را ذکر نموده و نسبت آن را به ضیاء افزوده است. بخاری در تاریخ خود، ج٤، ص٩٧ و طبرانی در «المعجم الکبیر» به شماره ٥٥٥١ و در «معجم الأوسط» به شماره ٨ از طریق روایت سهل بن حنیف آن را آوردهاند. در سند این روایت، عبدالله بن صالح کاتب لیث وجود دارد که ضعیف است و بقیه راویان حدیث، ثقهاند.