۲- خاک خشک و پاک
عبارت از خاک یا ماسه یا شن و گردوغباری است که بر روی زمین قرار دارد. بدین دلیل که رسول‌خداصفرموده است: «جُعِلَتْ لِىَ الأَرْضُ طَهُورًا وَمَسْجِدًا» [۸]«زمین برای من، مسجد و وسیلۀ پاک کنندگی قرار داده شده است».
خاک پاک در صورت نبود آب یا عدم استطاعت استفاده از آن به سبب مریضی یا غیره، پاک کننده است، به دلیل قول خدای ﻷکه می‌فرماید:
﴿فَلَمۡ تَجِدُواْ مَآءٗ فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدٗا طَيِّبٗا﴾[النساء: ۴۳].
«اگر آب نیافتید با خاک تمیز تمیمم کنید».
به دلیل فرمودۀ رسول خدا ص«إِنَّ الصَّعِيدَ الطَّيِّبَ طَهُورُ الْمُسْلِمِ وَإِنْ لَمْ يَجِدِ الْمَاءَ عَشْرَ سِنِينَ فَإِذَا وَجَدَ الْمَاءَ فَلْيُمِسَّهُ بَشَرَتَهُ» (روایت ترمذی).
«خاک پاک وسیله پاکیزگی مسلمان است اگرچه ده سال هم آب نیابد و هرگاه آب یافت آن را برای (شستن) بدنش بکار گیرد». و به دلیل تأیید رسول‌خدا صتیممی را که عمرو بن عاص بر اثر جنابت در یک شب بسیار سرد انجام داده و در حالی که از غسل با آب بر خود بیمناک بود. (روایت از امام بخاری).
[۸] صحیحین.