فقه جامع بانوان

فهرست کتاب

۷- جایز نیست اقارب و خویشان شوهر در خلوت با همسرش بنشینند

۷- جایز نیست اقارب و خویشان شوهر در خلوت با همسرش بنشینند

۱- عقبه‌بن‌عامرسروایت می‌کند که رسول‌خداصفرمود: «از دخول بر زنان و خلوت با ایشان برحذر باشید». مردی از انصار عرض کرد: یا رسول‌الله، برادر شوهر چه؟ فرمودند: خلوت با برادر شوهر، مرگ است» (روایت از بخاری، مسلم و ترمذی).

و در حدیث دیگر نیز می‌فرماید: «هیچ مردی با زنی خلوت نمی‌کند مگر اینکه سومین آنان، شیطان است».

۲- ابن‌عباسبگوید که: رسول خداصفرمود: «نباید هیچ مردی بدون محرم با هیچ زنی در خلوت بنشیند، مردی بلند شد و عرض کرد: یا رسول‌الله، من برای فلان غزوه مأمور شده‌ام و همسرم به عزم حج از خانه خارج شده است، فرمود: برگرد و با همسرت حج کن». (روایت از بخاری).

امام قرطبی در تعبیر حدیث اول که گوید: برادر شوهر، مرگ است گفته است: منظور این است خلوت برادر شوهر با زن اگر منجر به معصیت شود هلاک دین است، یا گاهی به سبب ارتکاب معصیت منجر به رجم و هلاک گردد، یا در اثر آن، غیرت مرد تحریک شده و زن را طلاق داده و منجر به هلاک زن به سبب فراق شوهرش گردد.

طبری در تفسیر آن گفته: خلوت مرد با همسر برادرش یا برادرزاده‌اش به منزلۀ مرگ است، چون عرب هر ناخوشایندی را مرگ می‌نامند.

و ابن‌الأعرابی گفته است: مرگ کلمه‌ایست که عربها در ضرب‌المثلهای خود به کار می‌برند چنان که گویند: شیر، مرگ است؛ یعنی برخورد با شیر مساوی با مرگ است، و معنای حدیث این است: از خلوت با زن بپرهیزد چنان که از مرگ پرهیز می‌کنید.

و در کتاب مجمع‌الغرائب گوید: احتمال دارد مراد از هلاک این باشد که هرگاه زن به خلوت نشیند، محل آفات شده و هیچ‌کسی بر وی ایمن نخواهد بود، پس بهتر آن است هم خلوت او مرگ باشد؛ یعنی جایز نیست هیچ کسی باوی در خلوت نشیند بجز مرگ؛ چنانچه گفته شده: بهترین صهر زن قبر است، و این با کمال غیرت، شایسته‌تر و با مردانگی و دفاع از حریم ناموس، فراخورتر است.

و ابوعبید گفته که معنی حدیث: «برادر شوهر مرگ است»، این است: بهتر است بمیرد ولی چنین کاری نکند ولی امام نووی بر این معنی اعتراض کرده و آن را فاسد می‌داند و می‌گوید: مراد از حدیث این است که خلوت زن با خویشاوندان شوهر بیشتر از خلوت با دیگران بوده و در نتیجه بیشتر در معرض شر قرار گرفته در نسبت با بیگانگان، و به علت تردد و مراودۀ اقارب شوهر با زن و خلوت آنان با او بدون اینکه کسی جلو آن را بگیرد امکان فتنه بیشتر است برخلاف بیگانگان، زیرا از چنین امکانی برخوردار نیستند.

عیاض گوید: حدیث مذکور بدین معنا است که خلوت با اقارب شوهر منجر به فتنه و هلاک در دین می‌گردد و آن را به هلاک و مرگ واقعی تشبیه کرده و حاکی از شدت انزجار از آن عمل است.

قرطبی در کتاب «الفهم» گوید: بدین معنی است که داخل شدن اقارب شوهر بر زن چندان زشت و فسادآور است که بیشتر به مرگ شباهت دارد؛ یعنی این عمل آشکارا حرام است، و مبالغه در انزجار از آن و تشبیه آن به مرگ به علت سهل‌انگاری زن و شوهر در این امر است نه به علت الفت آنان به آن، تا جایی که گویی: با زن، بیگانه نیست به همین سبب به منزلۀ ضرب‌المثل مشهور عرب در آمده که گویند: شیر، مرگ است؛ جنگ، مرگ است، یعنی رویاروی با شیر منجر به مرگ گردد، یا وارد شدن به عرصۀ جنگ و کارزار مرگ‌آور است، و داخل شدن اقارب شوهر بر زن نیز منجر به مرگ دین، یا مرگ زن به سبب طلاق شوهر غیرتمند، یا مرگ واقعی به سبب رجم، در صورت ارتکاب فاحشه می‌گردد.

و ابن‌اثیر در کتاب «النهایة» گوید: بدین معنی است که خلوت محارم شوهر با زن از بیگانگان شدیدتر است، زیرا بسیار اتفاق می‌افتد که محرم اموری را به نزد زن، زیبا جلوه داده و آن را چنان بر زن تحمیل می‌کند که شوهر توان زدودن آن از زن را نداشته باشد، و بدین سبب معاشرت زوجین به بدی می‌گراید و هم بدین سبب، شاید شوهر مایل نباشد پدر زن، یا برادر زن بر مسایل شخصی و خانوادگی او اشراف یابند، گویی حدیث می‌فرماید: «اقارب شوهر، مرگ است». بدین معنا که تردد اقارب شوهر بر زن به مانند مرگ حتمی است و نمی‌توان آنان را از این تردد منع کرد، همچنان که نمی‌توان از مرگ جلوگیری کرد.