۲۲- توصیه به نیکی با همسایه و احسان در حق او
عایشه لگوید که: رسول‌خداصفرمود: «آن قدر جبرئیل من را به نیکی در حق همسایه سفارش کرد تا گمان بردم همسایه از همسایه ارث می‌برد». (متفق علیه).
شیخ ابومحمد بن ابوحمزه گوید: حفاظت از همسایه نشانۀ کمال ایمان است، و حتی اهل جاهلیت بر آن محافظت می‌کردند.
و سفارش به همسایه آن است که انواع نیکی را در حق همسایه دریغ نداری، از قبیل: هدیه، سلام کردن، و روی خوش نشان دادن به هنگام ملاقات با او، تفقد از احوال او، کمک به او در صورت نیاز و غیر آن، و دفع هرگونه ضرر و زیان حسی و معنوی از او.
و در واقع رسول‌خداصنفی ایمان از کسی کرده که همسایه‌اش از او ایمن نباشد. و این تهدید رسول‌خداصاز تعظیم حقوق همسایه خبر داده و از این امر نیز که زیان رساندن به او از گناهان کبیره است.
شیخ ابومحمد در ادامه گوید: و این مسئله به نسبت همسایۀ صالح و غیر صالح متفاوت است، و آنچه شامل هر دو نوع است، خیرخواهی برای او و موعظۀ نیکو و دعای خیر و هدایت برای او، و ترک و دفع زیان از او، بجز در مواقعی که قولاً و عملاً زیان رساندن به او واجب باشد.
همسایۀ صالح سزاوار تمامی نیکیهایی است که بدان اشاره کردیم، ولی نیکی با همسایۀ ناصالح آن است: جلو او را در مقابل ارتکاب معاصی گرفت آن هم به گونه‌ای نیکو و بر حسب مراتب امر به معروف و نهی از منکر، و همسایۀ کافر را به پذیرش اسلام موعظه کند، محاسن اسلام را برایش تعریف و با حکمت و آرامی وی را به پذیرش اسلام دعوت نماید. و همسایۀ فاسق را به‌گونه‌ای اندرز دهد که مناسب حال او بوده و از ستیز و پرخاش با وی اجتناب نماید، و عیوب و لغزشهای او را بپوشد و با آرامی او را از ارتکاب آن نهی کند. اگر از آن بهره برد چه بهتر وگرنه به قصد تأدیب از وی دوری جسته و سبب آن را به وی اعلام کند بلکه متنبه گشته و به راه راست بازگردد و از مناهی دست بردارد.