۶- حکم کسی که به همسرش بگوید: تو را به خانوادهات بخشیدم
علیبنابیطالبسگوید: اگر کسی همسرش را به خانوادهاش ببخشد، اگر آن را قبول کردند یک طلاق آن واقع شده و بائنه میگردد و اگر رد کردند یک طلاق آن واقع شده و رجعی است و شوهر سزاوارتر به رجعت او است.
حسن بصری گوید: برجستگانی از اصحاب رسولخداصمیگفتند: اگر شوهر همسرش را به خانوادهاش بخشید، در واقع از شوهرش بائنه میگردد. و اگر نپذیرفتند طلاق آن رجعی است و شوهر سزاوارتر به رجعت او است.
ابنمسعود گوید: اگر آن را قبول کردند یک طلاق آن واقع، و بائنه میگردد و اگر قبول نکردند هیچ اتفاقی نمیافتد. عطاء نیز بر این قول است.
زیدبن ثابت گوید: اگر آن را قبول کردند سه طلاق او واقع و تا با شوهری دیگر ازدواج نکند برای او حلال نمیگردد، و اگر آن را رد کردند یک طلاق واقع و رجعی است، و شوهرش سزاوارتر به رجعت او است.
به گفتۀ مسروق و مکحول، اگر پذیرفتند یک طلاق واقع، و رجعی است و شوهر سزاوارتر به رجعت او است و اگر نپذیرفتند اتفاقی نیفتاده است و این قول احمدبن حنبل و اسحاق بنراهویه نیز هست.
و بنا به گفتۀ اوزاعی، قبول کنند یا رد کنند یک طلاق او واقع میشود.
و بنا به گفتۀ لیث، اگر کسی همسرش را به خانوادهاش ببخشد قضاوت همان است که آنان میکنند، و اگر همسرش را به خانوادهاش بخشید در حالی که هیچ قضاوتی را از آنان انتظار نداشت، این بخشیدن، قطعاً طلاق است.
مالک گفته است: کسی همسرش را به خانوادهاش ببخشد اگر با آن آمیزش کرده بود، در صورتی که قبول کنند یا رد کنند سه طلاق وی واقع شده است، و اگر آمیزش نکرده بود قبول کنند یا نه یک طلاق او واقع میشود.
شافعی گفته است: کسی همسرش را به خانوادهاش بخشید، در فتوا و قضاوت نیت زوج معتبر است پس اگر گفت: در بخشیدن همسرم به خانوادهاش نیت طلاق نداشتم، هیچگونه طلاقی واقع نمیشود و اگر گفت: نیت سه طلاق داشتم هر سه طلاق واقع میشود، و اگر گوید: نیت دو طلاق داشتم، دو طلاق واقع، و حق رجعت دارد، و اگر گوید: منظور یک طلاق بوده، یک طلاق او واقع، و حق رجعت دارد.
و بنا بر گفتۀ ابوحنیفه، اگر به همسرش گفت: تو را بخشیدم به خانوادهات یا اینکه گفت: به پدرت، یا به مادرت، یا گفت به همسران دیگر، چند حالت دارد: اگر آن را در حال خشم گفت، یا بعد از درخواست طلاق از جانب همسرش گفت، سپس گوید: قصد طلاق نداشتم گفتهاش تصدیق شده و در فتوا و قضاوت طلاقی لازم نمیگردد و اگر گفت: نیت سه طلاق داشتم سه طلاق وی واقع میشود، و اگر گفت نیت دو طلاق داشتم یا نیت دو طلاق رجعی یا نیت یک طلاق بائنه، یا رجعی داشتم در همۀ این حالات تنها یک طلاق آن واقع و بائنه گردیده است و بس، نه بیشتر.
باز ابوحنیفه گوید: اگر به همسرش گفت: تو را به خالهات، یا به زید، یا به فلان بیگانه بخشیدم اتفاقی رخ نداده و طلاقش واقع نمیگردد اعم از اینکه قصد طلاق داشته باشد، یا نه؛ در حالت خشم بوده باشد، یا نه؛ در جواب درخواست طلاق از جانب همسرش باشد، یا نه و حکم خانوادهاش در این موارد معنایی ندارد.
و ابوثور نیز آن را باطل دانسته خواه نیت طلاق داشته باشد یا خیر.