۳- اسبابی که باعث درست بودن تیمم هستند
۱- هرگاه استفاده از آب بخاطر نبودن آن یا وجود بیماری، یا ترس و امثال آن، مشکل باشد جایز است به جای آن تیمم کرد، به دلیل حدیث عمران بن‌حصینسکه گوید: در یکی از سفرها همراه رسول‌خداصبودیم آن حضرتصهمراه مردم نماز خواند. ولی مردی به گوشه‌ای رفت و نماز نخواند، پیامبر فرمود: چرا نماز نمی‌خوانی؟ گفت: جنب شده‌ام و آب هم نیست غسل نمایم، فرمود: «بر تو است با خاک خشک و پاک تیمم کنی». (روایت از شیخین).
همچنین اگر خواهر مسلمان مریض یا زخمی باشد و استعمال آب بر تشدید مرض و زخم بیفزاید یا بهبودی آن را به تأخیر اندازد، می‌تواند تیمم نماید به دلیل حدیث جابرسکه گوید: «به سفری رفتیم و سنگ به سر مردی از همسفران ما اصابت کرد و آن را زخمی کرد، بعد آن مرد احتلام شد از رفیقان همسفر پرسید: آیا رخصت دارم به جای غسل تیمم نمایم؟ گفتند: تو که می‌توانی از آب استفاده کنی، لذا رخصت استفاده ازتیمم را نداری، آن مرد غسل کرد و بر اثر آن فوت کرده وقتی نزد رسول‌خداصبرگشتیم و آن حضرت از ماجرا با خبر شد فرمود: «او را کشته‌اند خدا آن‌ها را بکشد، چرا نمی‌پرسند وقتی که نمی‌دا‌نند؟ چون تنها شفای جهل، سؤال است. فقط کافی بود آن مرد تیمم کرده و زخم خود را با پارچه‌ای بپوشاند و بالای آن را مسح نماید و باقی بدن خود را بشوید». (روایت از ابوداود و ابن‌ماجه و دارقطنی و ابن‌سکن).
۲- اگر زن یا مردی به سرزمینی برای انجام کار مانند شخم زدن یا دروکردن یا هیزم‌آوردن و امثال این‌ها رفت و نتوانست با خود آب وضو حمل کند و وقت نماز فرا رسید و آبی در دسترس نداشت و در صورت بازگشت برای وضو کار و وقتش تلف می‌شد، می‌تواند تیمم کند و اعادۀ نماز بر او نیست انشاءالله. چون مانند مسافری است که به قریه‌ای دیگر سفر کرده باشد.
۳- و اگر مقداری آب با خود داشت که اگر از آن وضو بگیرد آبی برای رفع تشنگی باقی نمی‌ماند، در این حالت می‌تواند تیمم کند.
اگر این آب در صورت وضو گرفتن با آن، کفایت حیوانات او را نمی‌کرد می‌تواند تیمم کند و اعادۀ نماز هم بر او لازم نیست، زیرا حرمت انسان مقدم بر حرمت نماز است به این دلیل: اگر در حال نماز خواندن، آتش‌سوزی و خطراتی از این قبیل را مشاهده کرد باید نماز را ترک کرده و برای رفع خطر از خود یا دیگران بشتابد، و در حدیث آمده که خداوند به خاطر آب دادن به یک سگ تشنه گناهان آن زن گناهکار را بخشید پس مادام خداوند به خاطر آب دادن به سگی چنین از گناهان درگذرد، به خاطر نجات انسان از خطر، به طریق اولی از گناهان خواهد گذشت.
۴- اگر آب در اختیار انسان‌های فاسق قرار داشت و زن از به دست آوردن آن بر خود بیمناک بود، باید تیمم کند و انشاءالله نماز را هم اعاده ننماید. چون در این حال، ترس افتادن در دام زنا یا هتک حرمت و ناموس وجود دارد. همچنین اگر بر مال و ثروتش بیمناک بود که اگر برای گرفتن وضو دور شود و اموال را ترک کند، احتمال دزدیدن یا از بین رفتن آن می‌رود، در این حال می‌تواند تیمم کند.
اگر از گم شدن حیوانش یا دزدیدن آن ترس داشت یا از دزدیدن فرزندش یا کشتن آن واهمه داشت می‌تواند تیمم کند.
۵- اگر درنده‌ای در کنار آب، یا بر سر راه آن بود، باید تیمم کند، اگر آب در چاهی عمیق باشد و پایین رفتن برای آن مشکل باشد و نتواند به آسانی از آن آب بردارد ولی بتواند پارچه‌ای پاکیزه در آن فرو برد و با فشار دادن آن، آب را بر اعضای وضو بریزد، در این صورت نیز می‌تواند تیمم کند.
زن یا مرد مسلمان اگر محل آب را نداند یا آب را گم کند می‌تواند تیمم نماید.
۶- زن یا مرد مسافر که آب پیدا نکرد می‌تواند تیمم کند، چنانکه خداوند می‌فرماید:
﴿وَإِن كُنتُم مَّرۡضَىٰٓ أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوۡ جَآءَ أَحَدٞ مِّنكُم مِّنَ ٱلۡغَآئِطِ أَوۡ لَٰمَسۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَلَمۡ تَجِدُواْ مَآءٗ فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدٗا طَيِّبٗا﴾[المائدة: ۶].
«اگر شما بیمار بودید یا در سفر بودید یا به قضای حاجت رفتید یا زنان را لمس کردید و آب نیافتید با خاک خشک پاک تیمم کنید».