۴- اختلاف فقهاء:
اختلاف میان علماء دربارۀ مالهایی که زکات در آن واجب نیست به شرح زیر است: حسن بصری گوید: زکات تنها در مالهایی است که نصاً ذکر شده‌اند، مانندگندم، جو، ذرت، خرما، مویز. ثوری و شعبی نیز بر این رایند.
ابوحنیفه گوید: تفاوتی میان صیفی‌جات و غیره نیست هرچه از زمین بروید زکات در آن واجب است به شرط این‌که هدف از بدست آوردن آن بهره‌گیری از زمین و ازدیاد محصول در آن باشد، و هیزم و نی بوریا و گیاهان خودرو، و وحشی از آن مستثنی خواهند بود.
ابویوسف گوید: هرچه از زمین بیرون آید زکات در آن واجب است به این شرط که یک سال بدون صرف هزینه باقی بماند. خواه کم باشد یا زیاد. مانند حبوبات، پنبه و شکر یا غیر موزون باشد، اگر یک سال باقی نماند مانند خیار و طالبی و هندوانه و دیگر سبزیجات و صیفی‌جات و میوه‌جات، زکات در آن واجب نیست.
مالک گوید: آنچه از زمین خارج می‌شود زکات در آن واجب است مشروط به این شرط: از جمله حبوباتی باشد که خشک شده و باقی می‌ماند و توسط بنی‌آدم کشت و زراعت گردد، خواه قوت باشد مانند گندم و جو. یا قوت نباشد مانند زعفران و گنجد. و به اعتقاد او نیز در صیفی‌جات و میوه‌جات مانند انجیر و انار و سیب، زکات واجب نیست.
شافعی گوید: زکات در هر چه از زمین بروید واجب است. به شرط این‌که قوت بوده و قابل ذخیره باشد و به دست آدمیان کشت و زراعت شود مانند گندم و جو.
احمد گوید: اخراج زکات در هر چه از زمین سبز می‌شود واجب است مانند حبوبات و میوه‌جاتی که توسط آدمیان کاشته شده و قابل خشک شدن و ذخیره‌کردن باشد اعم از این که قوت باشد مانند گندم یا از جنس پنبه‌جات باشد مانند پنبه و ابریشم تخم‌کتان و خیار و دانۀ باقلا و زعفران و کنجد.
در میوه‌جاتی که قابلیت خشک شدن را دارند نیز زکات را واجب می‌داند مانند: خرما، مویز، زردآلو، انجیر، بادام، فندق و پسته و به نزد وی در باقی میوه‌جات زکات واجب نیست. مانند هلو و گلابی که قابلیت خشک شدن ندارند، و در صیفی‌جات نیز زکات را واجب نمی‌داند مانند: طالبی، بادمجان، گوجه‌فرنگی و هویج.