فقه جامع بانوان

۱۰- زنی که می‌خواهد به حج و عمره برود:

اگر زنی بخواهد به حج و عمره برود مانند گرفتن روزه‌های سنت، باید از شوهرش اجازه بگیرد.

ولی شوهر نباید زنش را از انجام حج واجب منع کند اگر شرایط آن فراهم شده باشد و همراه محرم باشد چنان‌که نمی‌تواند او را از نماز و روزۀ واجب منع نماید. خلاصه اگر زن احرام به حج واجب یا عمرۀ واجب گرفت ولو این‌که منذور باشد، برای شوهرش جایز نیست او را از رفتن به حج بازداشته یا وادار به شکستن احرام کند، و این، نظر اکثر اهل علم است از جمله نخعی، اسحاق، اصحاب رأی و در اصح دو قول شافعی، اما شافعی در قول دوم گوید: شوهر می‌تواند مانع وی باشد چون وجوب حج به نزد وی برتراخی بوده و در یک سال معین نیست، ولی این قول صحیح نیست چون حج واجب با شروع به آن معین می‌گردد و مانند نماز واجب است که با تکبیر تحرم در اول وقت آن، واجب می‌گردد، و نیز مانند قضای رمضان است که با شروع به آن معین گشته و شکستن آن حرام است. هم به این دلیل که: حق شوهر بر همسر تداوم دارد و اگر امسال او را از حج منع کرده سال‌های آتیه نیز از این حق برخوردار بوده و می‌تواند او را منع کند و در نتیجه این عمل زوج منجر به اسقاط یکی از ارکان اسلام می‌گردد، و مانند عده نیست چون عده تداوم ندارد. اما اگر احرام به حج یا عمرۀ سنت بست زوج می‌تواند مانع شود و احرام او را بشکند.

قاضی گفته: جایز نیست زوج زوجه را وادار به شکستن احرام نماید، چون حج، به محض شروع به آن لازم گشته و مانند حج منذور انجام اعمال آن بر وی واجب می‌شود. از امام احمد دربارۀ زنی که سوگند خورده روزۀ سنت گرفته یا حج سنت انجام دهد نقل شده که گفته: زن می‌تواند بدون اجازه شوهر روزه باشد و حج انجام دهد چون هم خود و هم شوهرش را گرفتار کرده است.

به نظر من، شوهر نمی‌تواند زنش را از انجام حج واجب باز دارد مادام که شرایط آن فراهم و بر انجام آن توانا و محرمی همراه او باشد. چون همراهی محرم واجب است، و زوج نمی‌تواند زوجه را از واجباتی مانند نماز و روزه باز دارد، اما اگر شرایط حج فراهم نباشد می‌تواند او را از رفتن به سفر حج باز دارد، زیرا در این صورت حق شوهر به واسطۀ چیزی ساقط می‌شود که واجب نیست. بنابراین، می‌تواند همانند روزۀ سنت مانع او شود و از رفتن به سفر حج و بستن احرام برای آن او را بازدارد، و خلافی در این نیست.

ابن‌منذر گوید: به اجماع اهل علم، شوهر می‌تواند زنش را از انجام حج سنت بازدارد، زیرا این، سنتی است که باعث اسقاط حق واجب زوج می‌شود، پس زوج می‌تواند همانند اعتکاف مانع حج زنش شود، و اگر شوهر اجازه داد می‌تواند از اجازۀ خود پشیمان شود مادام که شروع به احرام نکرده باشد. چون به محض شروع، به صورت واجب اصلی در آمده و شوهر نمی‌تواند مانع او شده و وی را وادار به شکستن احرام نماید، اگر قبل از احرام رجوع کرد از اجازه خود پشیمان شود، اما زن اقدام به بستن احرام نمود مانند آن است که اجازه نداده باشد. اگر قول به شکستن احرام زوجه کنیم حکم آن همان حکم محصور است که فدیه بر وی لازم است و اگر فدیه نیافت روزه بگیرد و احرامش را بشکند.