فقه جامع بانوان

۴- مسایلی مربوط به وضو

یکم: ای خواهر مسلمان اگر در اعضای وضو دارای انگشت یا انگشتان زیاده هستید واجب است آن را نیز بشویید چون در محل فرض می‌باشد.

واگر در غیر محل فرض مانند بازو و شانه باشد، شستن آن [کوتاه باشد یا دراز] واجب نیست چون در غیر اعضای وضو قرار گرفته است. در این صورت همانند موهای سر است که دراز شده و به صورت و رخسار فرود آمده باشند.

دوم: اگر پوستی زاید در غیر از اعضای وضو باشد و پایین کشیده و محل فرض را گرفته باشد واجب نیست شسته شود، چون اصل آن در محل فرض واقع نشده است. خواه این پوس دراز باشد یا کوتاه و در این، اختلافی نیست، چون اصل آن در غیر محل فرض است، و اگر از یکی از دو محل آویزان شده و نوک آن به محل دیگر چسبیده باشد، میان دو سر پوست خالی باشد، آنچه برابر با محل فرض قرار گرفته است واجب است ظاهر و باطن آن با محل فرض که زیر آن قرار گرفته شسته شود.

سوم: خواهر مسلمانم! اگر به جای مسح سر آن را بشویید، بدان که در این مسئله دو قول وجود دارد:

قول نخست: شستن به جای مسح کفایت نمی‌کند، چون خداوند به مسح امر کرده و همچنین‌رسول‌خداصبه مسح امر نموده است و چون مسح یکی از دو نوع طهارت است بنابراین به جای نوع دیگر کفایت نمی‌کند همچنان که به جای غسل، مسح کفایت نمی‌کند.

قول دوم: شستن کفایت می‌کند کما این که اگر شخصی جنب باشد و به نیت هر دو طهارت، خود را در آب فرو برد، کافی است در حالی که مسح انجام نداده‌ است. در حال حدث اصغر نیز غسل به جای مسح کفایت می‌کند چنان‌که در توصیف غسل رسول‌خداص آمده است که آن حضرت صورت و دست‌های خود را شسته و بعد از آن آب بر سر خود ریخته، و از مسح نام نبرده است.

همچنین شستن از مسح فراتر است، بنابراین هرگاه شستن به جای مسح، کفایت می‌کند، چنان‌که غسل کردن به نیت ضو، جای آن را می‌گیرد. این هم در حالتی است که در اثناء غسل بر سر دست نکشیده باشد. اگر در آن حال بر سردست بکشد یا حتی بعد از غسل این کار را بکند کافی است، چون در ضمن غسل عمل مسح را نیز انجام داده است.

از معاویه روایت شده که او برخی آگاهی‌دادن به مردم دربارۀ چگونگی وضوی حضرتصوضو گرفت و وقتی که به مسح سر رسید با دست چپ مشتی آب برداشت و بر وسط سر ریخت و قطراتی از آب از سر می‌چکید یا نزدیک بود که بچکد و آنگاه با کشیدن دست از پیشانی به طرف پشت سر و بالعکس عمل مسح سر را انجام داد. (روایت از ابوداود).

چهارم: ای خواهر مسلمان اگر در هنگام مسح سر، آب باران بر سر تو بارید یا کسی بر آن آب ریخت و شما هم به نیت مسح دست بر سر کشیدی کفایت می‌کند انشاءالله. اگر به طور ناگهانی آبی بر سر تو ریخته شد و تو نیز به نیت مسح دست بر سر گشیدی کفات می‌کند چون ریختن آب بر سر به طور ناگهانی تأثیری در آن ندارد. بنابراین اگر دست بر سر نهادی و با کشیدن دست بر سر، آب را پخش کردی عمل مسح شما صحیح است.

پنجم: اگر آب باران بر سر تو بارید ولی آن را با دست بر سر نکشیدی، به جای مسح کفایت می‌کند چنان که غسل به جای مسح کفایت می‌کند.

ششم: اگر سر را با پارچه یا چوبی مرغوب مسح کردی بنابرقولی کفایت می‌کند چون خداوند امر به مسح سر نموده و عمل مسح هم انجام شده و مشروط به شروطی دیگر نشده است.

بنابرقول دوم: کفایت نمی‌کند چون حضرتصبا دست خود مسح کرده است و مسح با یک یا دو انگشت نیز کافی است.