فقه جامع بانوان

۱۴- حالات مادر در اخذ ارث

خداوند متعال می‌فرماید:

﴿وَلِأَبَوَيۡهِ لِكُلِّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا ٱلسُّدُسُ مِمَّا تَرَكَ إِن كَانَ لَهُۥ وَلَدٞۚ فَإِن لَّمۡ يَكُن لَّهُۥ وَلَدٞ وَوَرِثَهُۥٓ أَبَوَاهُ فَلِأُمِّهِ ٱلثُّلُثُۚ فَإِن كَانَ لَهُۥٓ إِخۡوَةٞ فَلِأُمِّهِ ٱلسُّدُسُۚ﴾[النساء: ۱۱].

«و هر یک از پدر و مادر یک ششم ارث می‌برند هرگاه برای متوفی فرزند باشد و اگر دارای فرزند نباشد و پدر و مادر او وارث باشند سهم مادر، یک سوم است ولی اگر متوفی دارای برادران (و خواهران) است سهم مادر یک ششم است».

مادر در اخذ میراث سه حالت دارد:

۱- هرگاه فرع وارث یا بیش از یک نفر از خواهران و برادران میت وجود داشتند مادر میت، یک ششم ماترک را به ارث می‌گیرند.

منظور از فرع وارث، فرع وارث به واسطۀ فرض یا تعصیب است مانند دختر و دختر پسر، و مانند پسر، و پسر پسر، و فرع وارثی که از ذوی‌الأرحام است مانند پسر دختر یا دختر دختر منظور نیست.

جمهور صحابه و فقهاء گویند: منظور از تعدادی از خواهران و برادران دو نفر و بیشتر است خواه همه مذکر باشند یا مؤنث یا از هر دو طبقه باشند، خواهران و برادران پدر و مادری باشند، یا پدری، یا مادری.

۲- اگر میت فرع وارث، و تعدادی از برادران و خواهران، به طور مطلق نداشت و میراث منحصر به پدر، و مادر، و شوهر، یا پدر و مادر، و همسر نبود، یک سوم ماترک را با فرض می‌گیرد.

۳- در حالتی که وارثان میت منحصر به پدر، و مادر، و همسر یا پدر، و مادر، و شوهر، باشند مادر، یک سوم باقیمانده از نصیب یکی از زوجین را می‌گیرد.