فقه جامع بانوان

۲۲- دربارۀ مال بدست آمده

اگر کسی مالی بدست آورد که گذشت سال در آن معتبر است و جز آن مالی دیگر نداشته باشد و آن مال پیدا شده و به حد نصاب رسیده باشد، یا این که از جنس آن، مالی دیگر داشته و مجموع هر دو مال به حد نصاب برسند از آن وقت، سال آن آغاز می‌شود. و هرگاه سال آن تمام شد زکات در آن واجب می‌شود.

ولی اگر مال بدست آمده نفع تجارت، یا بچۀ حیوانات زکات باشند، سال اصل معتبر است و توجهی به سال نفع و نتایج به صورت جداگانه نمی‌شود. اما اگر مال بدست آمده غیر از نفع و بچۀ حیوانات باشد و به حد نصاب رسیده باشد، سال آن مستقلاً آغاز می‌شود.

بنابراین، اگر مالی به کسی بخشیده شود یا از راه ارث به وی برسد، تا سپری شدن یک سال مالی بر آن، زکات در آن واجب نیست.

از ابن‌عمر بروایت شده که: زکاتی در آن نیست تا اینکه یک سال تمام بر آن سپری شود.

ابوحنیفه گفته: تا یک سال بر مال بدست آمده سپری نشود زکات در آن نیست، مگر این که از جنس آن مالی در حد نصاب داشته باشد که در این صورت اگر یک ساعت قبل از اتمام سال آن، آن را بدست آورد کم باشد یا زیاد، زکات در آن واجب است و مال بدست آمده تابع آن مال اصلی است که یک سال را تمام کرده است، خواه، طلا باشد یا نقره یا مواشی و امثال آن.

امام مالک گفته: از مال بدست آمده زکات داده نمی‌شود مگر این که یک سال کامل بر آن سپری شود. هیچ‌فرقی نمی‌کند که آیا در نزد یابنده مالی باشد که از آن زکات داده می‌شود یا خیر، به غیر از احشام، اگر کسی بدون‌زاد و ولد، دارای احشام شد، اگر آنچه در نزد خود دارد در حد نصاب باشد احشام بدست آمده نیز در چرخش سال تابع آن می‌شوند، و اگر نداشت، سال آن از روز دستیابی به آن آغاز می‌شود، و اگر احشام از راه زاد و ولد بدست آیند سال آن همان سال مادران احشام است، اعم از این که در حد نصاب باشد یا خیر.

شافعی گوید: سال مال بدست آمده مستقلاً حساب شده و داخل سال احشامی نمی‌شود که قبلاً داشته، مگر اولاد احشام که اگر مادران آن‌ها در حد نصاب باشند، با آن‌ها حساب می‌شوند و اگر مادران آن در حد نصاب نباشند با آن حساب نمی‌شوند.

از جمله کسانی که گفته‌اند: بدون اتمام حول در هیچ مالی زکات نیست، علی، ابوبکر، عایشه و ابن عمر شمی‌باشند.