۷- صاحبان فرض
صاحبان فرض به کسانی گفته می‌شود که سهمی از شش سهم معین شده در قرآن را دارند، که عبارت است از: و و و و و
اصحاب فروض دوازده نفر می‌باشند.
در میان مردان چهار نفر که عبارتند از: پدر، جد، برادری مادری و شوهر، و در میان زنان هشت نفر که عبارتند از: زوجه، دختر، خواهر شقیقی، خواهر پدری، خواهر مادری، دختر پسر، مادر، و جده.
نصف از آن چهار نفر از ورثه است:
۱- زوج (شوهر) در صورتی که زوجه (همسر) دارای فرزند، یا فرزند پسر نباشد.
۲- دختر، وقتی که تنها بوده و عصبه نداشته باشد.
۳- دختر پسر، در صورتی که تنها بوده و عصبه نداشته و کسی نباشد او را حجب کند.
۴- خواهر شقیقی، هنگامی که تنها بوده و عصبه نداشته و کسی در میان نباشد او را حجب کند.
یک چهارم را دو نفر می‌گیرند:
۱- زوج (شوهر) در صورت وجود فرزند یا فرزند پسر، برای همسر.
۲- زوجه (همسر) در صورت نبودن فرزند، یا فرزند پسر، برای شوهر.
یک هشتم برای همسر، یا همسرانی است که شوهر ایشان دارای فرزند، یا فرزند فرزند باشد.
دو سوم را چهار نفر می‌گیرند:
۱- دو دختر و بیشتر در صورت نبودن پسر.
۲- دو دختر پسر، یا بیشتر، در صورت نبودن دختر و عصبه، و کس، یا کسانی که آنان را حجب کنند.
۳- دو خواهر شقیقی و بیشتر، در صورت نبودن عصبه، و کس، یا کسانی که آنان را حجب کنند.
۴- دو خواهر پدری و بیشتر در صورت نبودن خواهر شقیقی و عصبه، و کس، یا کسانی که آنان را حجب نمایند.
یک سوم برای دو نفر از ورثه است:
۱- مادر، در صورت نبودن فرزند، یا فرزند پسر، و نبودن تعداد دو نفر و بیشتر از برادران و خواهران.
۲- دو نفر و بیشتر از برادران و خواهران مادری در صورت نبودن فرع وارث، و اصل مذکر.
یک ششم برای هفت نفر از وارثان می‌باشد:
۱- پدر، در صورت وجود فرع وارث.
۲- مادر، در صورت وجود فرع وارث، و وجود دو نفر و بیشتر از برادران و خواهران پدری و مادری، یا پدری، یا مادری.
۳- جد، در صورت نبودن پدر و وجود فرع وارث.
۴- جده، در صورت نبودن مادر.
۵- یک دختر پسر و بیشتر در صورت وجود دختر و نبودن عصبه و کس، یا کسانی که او را حجب نمایند.
۶- خواهر پدری در صورت وجود یک خواهر شقیقی و نبودن عصبه و کس، یا کسانی که او را حجب کنند.
۷- برادر یا خواهری مادری در صورت نبودن کس، یا کسانی که او را از ارث محروم کند.
با روش زیر می‌توان مردان و زنان وارث را بیان نمود.
الف- مردان وارث بر سه قسمند:
۱- زوج، زوج به هنگام فوت زوجه از او ارث می‌برد، ولو اینکه مطلقه باشد ولی عده‌اش منقضی نشده باشد، و در صورت انقضاء عده هیچ‌گونه ارثی از زوجه نمی‌برد.
۲- معتق (آزاد کنندۀ برده)، یا عصبۀ او در صورت فقدان وی.
۳- أقارب، که عبارتند از اصول و فروع، و حواشی
اصول عبارتند از: پدر، جد، و بالاتر.
و فروع عبارتند از: پسر، پسر پسر، و پایین‌تر.
حواشی نزدیک عبارتند از: برادران و پسران آنان و پایین‌تر و برادران مادری.
و حواشی دور عبارتند از: عمو و پسر عموی پدر و مادری یا پدری و پایین‌تر.
این افراد، مردان وارث بوده و جمع همۀ آنان در یک ترکه هرگز تصور نمی‌شود، چون بعضی از آنان بعضی دیگر را حجب می‌کنند.
و اگر همه در ترکه‌ای باهم جمع شدند بجز سه نفر، ارث نمی‌گیرند: زوج، پسر و پدر.
ب- زنانی که ارث می‌برند نیز بر سه قسمند.
۱- زوجه.
۲- معتقه (زن آزاد کننده)
۳- زنان صاحب قرابت، که بر سه قسمند.
اصول، که عبارتند از: مادر، جدۀ مادری یا پدری، و بالاتر.
و فروع، که عبارتند از: دختر و دختر پسر و پایین‌تر.
و حواشی، که عبارتند از: خواهران پدر و مادری، و پدری، و مادری.