باب(۸۴): دربارهی بسم الله الرحمن الر حیم
۲۸۰- عَنْ أَنَسٍ س قَالَ: بَيْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص ذَاتَ يَوْمٍ بَيْنَ أَظْهُرِنَا إِذْ أَغْفَى إِغْفَاءَةً، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ مُتَبَسِّمًا، فَقُلْنَا: مَا أَضْحَكَكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: «نَزَلَتْ عَلَيَّ آنِفًا سُورَةٌ»، فَقَرَأَ: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ﴿إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَٱنۡحَرۡ٢ إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ ٱلۡأَبۡتَرُ٣﴾[الکوثر: ۱-۳] ثُمَّ قَالَ: أَتَدْرُونَ مَا الْكَوْثَرُ»؟ فَقُلْنَا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: «فَإِنَّهُ نَهْرٌ وَعَدَنِيهِ رَبِّي ﻷ، عَلَيْهِ خَيْرٌ كَثِيرٌ، هُوَ حَوْضٌ تَرِدُ عَلَيْهِ أُمَّتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ، آنِيَتُهُ عَدَدُ النُّجُومِ، فَيُخْتَلَجُ الْعَبْدُ مِنْهُمْ، فَأَقُولُ: رَبِّ إِنَّهُ مِنْ أُمَّتِي، فَيَقُولُ: مَا تَدْرِي مَا أَحْدَثَتْ بَعْدَكَ». (م/۴۰۰)
ترجمه: انس س میگوید: روزی، رسول الله ص در میان ما به خوابی سبک فرو رفت. سپس با تبسم سرش را بلند کرد. ما گفتیم: یا رسول الله! چه چیز باعث تبسم شما گردید؟ فرمود: «هم اکنون سورهای بر من نازل گردید» و این آیات را تلاوت نمود: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ﴿ إِنَّآ أَعۡطَيۡنَٰكَ ٱلۡكَوۡثَرَ١ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَٱنۡحَرۡ٢ إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ ٱلۡأَبۡتَرُ٣﴾[الکوثر: ۱-۳] «همانا ما به تو کوثر عطا کردیم؛ پس برای پرودگارت نماز بخوان و قربانی کن؛ همانا دشمن تو دُم بریده ـ بی خیر و برکت و بی نام و نشان ـ خواهد بودز» بعد اؤ آن، رسول الله ص فرمود: «آیا میدانید کوثر چیست»؟ ما گفتیم: الله و رسولش بهتر میدانند. فرمود: «نهری است که الله آنرا به من وعده داده است؛ در آن، خیر و برکت زیادی وجود دارد؛ در آن، حوضی است که امت من روز قیامت آنجا میآیند. تعداد ظرفهایش به اندازهی تعداد ستارگان است؛ بندهای از امتیان من جدا میشود (از حوض رانده میشود). من میگویم:«پرودگارا! او از امتیان من است». الله متعال میفرماید: تو نمیدانی آنها بعد از تو چه کارهایی کردند».
شرح: در مورد کسانی که از حوض رانده میشوند اقوال مختلفی وجود دارد که عبارت اند از:
۱- منافقین و مرتدین از حوض پیامبر اکرم ص رانده میشوند؛ اما چون آثار وضو بر آنها وجود دارد، رسول اکرم ص آنها را جزو امتیان خود میداند؛ ولی به آنحضرت ص گفته میشود: آنها بعد از تو مرتد شدند و دین الله را تغییر دادند.
۲- گناهکاران و بدعت گزارانی که از اسلام خارج نشدهاند؛ اینها هم به دلیل اینکه از آثار وضو برخوردارند، رسول الله ص از آنها دفاع میکند. اما الله متعال میفرماید: آنها در نبودن تو کارهای زیادی انجام دادهاند که تو نمیدانی. قابل یادآوری است که این گروه به هدف تنبیه، از حوض رانده میشوند و شاید الله متعال آنها را مغفرت نماید یا بعد از عقوبت و عذاب، مغفرت نماید. والله اعلم. (شرح نووی با اختصار. شرح حدیث شمارهی ۲۴٩)