۱٩- باب: عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ صَدَقَةٌ فَمَن لَم یَجِد فَلْیَعْمَل بِالمَعرُوفِ
باب [۱٩]: بر هر مسلمان صدقه دادن لازم است، و کسی که ندارد کار نیکی انجام دهد
٧۳٠- عَن أَبی مُو سی رَضِیَ اللهُ عَنهٌ: عَنِ النَّبِيِّ جقَالَ: «عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ صَدَقَةٌ»، فَقَالُوا: يَا نَبِيَّ اللَّهِ، فَمَنْ لَمْ يَجِدْ؟ قَالَ: «يَعْمَلُ بِيَدِهِ، فَيَنْفَعُ نَفْسَهُ وَيَتَصَدَّقُ» قَالُوا: فَإِنْ لَمْ يَجِدْ؟ قَالَ: «يُعِينُ ذَا الحَاجَةِ المَلْهُوفَ» قَالُوا: فَإِنْ لَمْ يَجِدْ؟ قَالَ: «فَلْيَعْمَلْ بِالْمَعْرُوفِ، وَلْيُمْسِكْ عَنِ الشَّرِّ، فَإِنَّهَا لَهُ صَدَقَةٌ» [رواه البخای: ۱۴۴۵].
٧۳٠- از ابو موسیساز پیامبر خدا جروایت است که فرمودند:
«بر هر مسلمانی صدقه دادن لازم است».
گفتند: یا رسول الله! کسی که چیزی ندارد[چه کند]؟
فرمودند: «بدست خود کار کند، و برای خود منفعت برساند و صدقه بدهد».
گفتند: اگر نتوانست؟
فرمودند: «به ستم دیدۀ حاجت مند کمک نماید».
گفتند: اگر نتوانست؟
فرمودند: «کار نیک را[که می‌تواند] انجام بدهد، و از کار بد خود داری نماید، و همین چیز برایش صدقه محسوب می‌شود» [۳۲].
[۳۲] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: هر مسلمان باید به اندازۀ توان خود به فقراء و حاجت مندان کمک کند، و اگر چنین قدرتی ندارد، کار‌های نیک دیگری از قبیل نصیحت، آشتی دادن دو نفر مسلمان، غم شریکی با دیگران و امثال این‌ها را انجام دهد، و اگر چنین نمی‌کند، و یا قدرت آن را ندارد، حد اقل از زیان رساندن به دیگران با زبان و دست خود، خود داری نماید، زیرا هر انسانی اگر به کردن کاری قدرت نداشته باشد، به نکردن کاری به طور حتم، قدرت دارد.