فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

۱٧- باب: الإِهْلاَلِ مُسْتَقْبِلَ القِبْلَةِ
باب [۱٧]: تلبیه گفتن به قبله

٧۸٧- عَن ابْنُ عُمَرَ باَنَّه کانَ يُلَبِّي مِن ذِي الحُلَيْفَةِ فَإِذَا بَلَغَ الحَرَمَ أَمسَكَ حَتَّى إِذَا جَاءَ ذَا طُوًى بَاتَ بِهِ حَتَّى يُصْبِحَ، فَإِذَا صَلَّى الغَدَاةَ اغْتَسَلَ»، وَزَعَمَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ جفَعَلَ ذَلِكَ [رواه البخاری: ۱۵۵۳].

٧۸٧- از ابن عمربرواست است که او همیشه از (ذوالحلیفه) تلبیه می‌گفت [یعنی: نیت حج می‌کرد]، و چون به حرم می‌رسید، از تلبیه گفتن بس می‌کرد [۱۱٠].

و چون به (ذی طوی) می‌رسید [۱۱۱]، شب را در آنجا می‌خوابید، چون نماز صبح را [در آنجا] اداء می‌نمود غسل می‌کرد، و نظرش این بود که پیامبر خدا جچنین کرده بودند [۱۱۲].

[۱۱٠] این به این معنی نیست که تلبیه گفتن را کاملا ترک می‌کرد، و دیگر تلبیه نمی‌گفت، بلکه، طوری که در روایت ابن ماجه آمده است بعد از فارغ شدن از طواف و سعی، دوباره به تلبیه گفتن شروع می‌نمود. [۱۱۱] ذی طوی وادی بود در نزدیکی شهر مکه، و اکنون تعمیر‌های زیادی در آنجا بنا یافته، و جزئی از شهر مکه گردیده است، و به نام منطقۀ (زاهر) یاد می‌شود. [۱۱۲] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) دروقت احرام بستن، مستحب است که شخص محرم، رو به قبله باشد. ۲) مستحب است که احرام بستن بعد از نماز باشد. ۳) خوابیدن به (ذی طوی) به اتفاق علماء از مناسک حج و یا عمره نیست، ولی با این هم اگر کسی به نیت اقتداء به پیامبر خدا جپیش از آمدن به مسجد الحرام، شب را در آنجا می‌خوابد، برایش ثواب دارد. ۴) غسل کردن جهت داخل شدن به مکه سنت است. ۵) کسی که برای ادای حج احرام بسته است، تا وقت رمی اولین ریگ (سنگریزه) در جمرۀ عقبه، به تلبیه گتن ادامه دهد، و کسی که برای عمره احرام بسته است، تا هنگام استلام حجرالاسود تلبیه را قطع نکند.