۴۸- باب: التَّهْجِیرِ بِالرَّوَاحِ یَوْمِ عَرَفَةَ
باب [۴۸]: رفتن در وقت گرمی روز به طرف عرفه
۸۳٠- عَن ابْنُ عُمَرَ بأنَّهُ:جَاءَ يَوْمَ عَرَفَةَ حِينَ زَالَتِ الشَّمْسُ، فَصَاحَ عِنْدَ سُرَادِقِ الحَجَّاجِ، فَخَرَجَ وَعَلَيْهِ مِلْحَفَةٌ مُعَصْفَرَةٌ فَقَالَ: مَا لَكَ يَا أَبَا عَبْدِ الرَّحْمَنِ فَقَالَ: «الرَّوَاحَ إِنْ كُنْتَ تُرِيدُ السُّنَّةَ»، قَالَ: هَذِهِ السَّاعَةَ؟ قَالَ: «نَعَمْ»، قَالَ: فَأَنْظِرْنِي حَتَّى أُفِيضَ عَلَى رَأْسِي ثُمَّ أَخْرُجُ، فَنَزَلَ حَتَّى خَرَجَ الحَجَّاجُ فَسَارَ، فَقَالَ لَهُ سَالِمُ بنُ عَبدُ اللّهِ وَکَانَ مَعَ أَبِیهِ، إِنْ كُنْتَ تُرِيدُ السُّنَّةَ فَاقْصُرِ الخُطْبَةَ وَعَجِّلِ الوُقُوفَ، فَجَعَلَ يَنْظُرُ إِلَى عَبْدِ اللَّهِ فَلَمَّا رَأَى ذَلِكَ عَبْدُ اللَّهِ قَالَ: «صَدَقَ» وَکانَ عَبْدُ المَلِكِ قَد کَتَبَ إِلَى الحَجَّاجِ: أَنْ لاَ يُخَالِفَ ابْنَ عُمَرَ فِي الحَجِّ [رواه البخاری: ۱۶۶٠].
۸۳٠- از ابن عمربروایت است که وی روز عرفه هنگامی که آفتاب زوال کرد، نزد سرا پردۀ حَجاج آمد و او را صدا زد.
(حَجاج) در حالی که ازار کلان مزعفری را پوشیده بود، از خیمه بر آمد و گفت: یا ابا عبد الرحمن! چه خبر است؟
گفت: اگر متابعت از سنت [پیامبر خدا ج]را می‌خواهی باید بیرون شوی! [۱۶۵].
گفت: همین حالا؟
گفت: بلی!
گفت: پس برایم مهلت بده تا آبی بر سرم ریخته و بیایم.
ابن عمربتا آمدن حَجاج، از مرکبش فرود آمد، [چون حجاج بیرون شد] به راه افتاد.
سالم که همراه پدرش [عبد الله بن عمر] بود برای [حَجاج] گفت: اگر متباعت از سنت [پیامبر خدا ج]را می‌خواهی خطبه را کوتاه بخوان، و در وقوف عجله کن! حجاج [چون سخن را شنید] به طرف عبد الله [بن عمر] نگاه کرد.
چون عبد الله دید که به طرفش نگاه می‌کند، گفت: [سالم] راست می‌گوید، و عبد الملک برای حجاج نوشته بود که از ابن عمر در اعمال حج مخالفت نکند [۱۶۶].
[۱۶۵] مقصد ابن عمرباز طلب حجاج برای بیرون شدن این بود، تا نماز پیشین و عصر را به مجرد آنکه: زوال آفتاب صورت می‌گیرد، اداء نماید، و حتی خطبه را کوتاه بخواند تا سبب زحمت برای حُجاج نگردد. [۱۶۶] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) سنت است که در ادای نماز پیشین و عصر در روز عرفه عجله شود، و به این طریق است که: در اول وقت، نماز ظهر اداء گردد، و به مجرد سلام دادن، نماز عصر خوانده شود. ۲) اقامه و رهبری حج، مسؤولیت خلیفه و یا نائب آن است. ۳) نماز خواندن در پشت سر فاسق و فاجر تا وقتی که فسق و فجورش به سرحد کفر نه رسیده باشد، جواز دارد. ۴) رفتن عالم به نزد سلطان جهت رهنمائی‌اش به اتباع از احکام دین سنت است. ۵) سنت است که امام در این روز برای مردم خطبه داده و موعظه نماید، و خطبه‌های مسنونه در حج در نزد احناف سه خطبه است: خطبۀ اول بمکه در روز (ترویه)، خطبه دوم: در روز (عرفه)، و خطبه سوم به منی در روز (نحر) که روز اول عید قربان باشد، و در نزد امام شافعی/چهار خطبه است: خطبه اول: بمکه در روز هفتم، خطبۀ دوم: در روز عرفه، خطبۀ سوم: به منی در روز (نحر)، و خطبه چهارم: به منی در روز رفتن حجاج از منی.