فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

۲۲- باب: التِّجَارَةِ فِیمَا یُکْرَهُ کَسْبُه
باب [۲۲]: تجارت در چیزی که کسبش مکروه است

۱٠٠۶- عَنْ عَائِشَةَ أُمِّ المُؤْمِنِينَ ل: أَنَّهَا اشْتَرَتْ نُمْرُقَةً فِيهَا تَصَاوِيرُ، فَلَمَّا رَآهَا رَسُولُ اللَّهِ جقَامَ عَلَى البَابِ، فَلَمْ يَدْخُلْهُ، فَعَرَفْتُ فِي وَجْهِهِ الكَرَاهِيَةَ، فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ أَتُوبُ إِلَى اللَّهِ، وَإِلَى رَسُولِهِ جمَاذَا أَذْنَبْتُ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «مَا بَالُ هَذِهِ النُّمْرُقَةِ؟» قُلْتُ: اشْتَرَيْتُهَا لَكَ لِتَقْعُدَ عَلَيْهَا وَتَوَسَّدَهَا، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «إِنَّ أَصْحَابَ هَذِهِ الصُّوَرِ يَوْمَ القِيَامَةِ يُعَذَّبُونَ، فَيُقَالُ لَهُمْ أَحْيُوا مَا خَلَقْتُمْ» وَقَالَ: «إِنَّ البَيْتَ الَّذِي فِيهِ الصُّوَرُ لاَ تَدْخُلُهُ المَلاَئِكَةُ» [رواه البخاری: ۲۱٠۵].

۱٠٠۶- از عائشه أم المؤمنینلروایت است که وی: متکائی را که دارای تصاویری بود، خرید، چون پیامبر خدا جآن پشتی را دیدند، به درِ خانه ایستادند و داخل نشدند، علائم نا رضایتی را بر چهرۀ پیامبر خدا جمشاهده نمودم.

گفتم: یا رسول الله! به خدا و رسولش [بر می‌گردم]، من چه گناهی کردم؟

پیامبر خدا جفرمودند: این متگاء از کجا است؟

گفتم: این را برای شما خریده‌ام تا بر آن بنشینید و خود را به آن تکیه دهید.

پیامبر خدا جفرمودند: «کسانی که این صورت‌ها را کشیده‌اند، در روز قیامت عذاب می‌شوند، و برای آن‌ها گفته می‌شود: آنچه را که خلق کرده‌اید، زنده کنید»، و فرمودند: «در خانۀ که تصویر و جود دارد ملائکه داخل نمی‌شوند» [۳٧۳].

[۳٧۳] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) ظاهر حدیث دلالت بر این دارد که خرید و فروش چیزهای که دارای صورت‌های ممنوعه می‌باشد، حرام است، ولی اکثر علماء آن را حمل بر کراهت نموده‌اند، و دلیل‌شان این است که پیامبر خدا جعقد خرید آن پشتی را فسخ نکردند، و اگر حرام قطعی می‌بود، حکم فسخ آن می‌کردند. ۲) در موضوع تصویر: اهل حدیث، و طائفه از ضاهریه گفته‌اند که تصویر، به طور مطلق حرام است، خواه تصویر ذی روح باشد، و خواه غیر ذی روح، ولی نظر جمهور علماء این است که: تصویر ذی روح مانند انسان، حیوان و پرنده و امثال این‌ها حرام، و تصویر غیر ذی روح، مانند درخت، کوه، جنگل و امثال این‌ها مباح است. ۳) بنا به نص این حدیث، در خانۀ که صورت و یا سگ باشد، ملائکه در آن خانه داخل نمی‌شوند، و مراد از آن ملائکه، ملائکه حفظه نیست، بلکه ملائکه رحمت و مغفرت است، چنان‌چه مراد از سگ سگی است که نگهداشتن آن حرام است، و سگی که نگهداشتن آن مباح است، مانع دخول ملائکه نمی‌شود، گرچه نظر بعضی از علماء این است که این حکم عمومیت دارد، و فرقی بین این سگ و آن سگ نیست.