فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

۳٧- باب: حَقِّ الأَهْلِ في الصَّوْمِ
باب [۳٧]: حق خانواده در روزه

٩۶۳- وَفِي رِوایِةِ عَنهُ: أَنَّهُ لمَّا ذَکَرَ صیامَ داودَ قَالَ: «...وَ کَانَ لاَ یُفِرُّ إِذَا لاَقَی» قَالَ: مَنْ لِي بِهَذِهِ يَا نَبِيَّ اللَّهِ؟ قَالَ النَّبِيُّ ج: «لاَ صَامَ مَنْ صَامَ الأَبَدَ» مَرَّتَيْنِ [رواه البخاری: ۱٩٧٧].

٩۶۳- و در روایت دیگری از عبدالله بن عمرو بن العاصبآمده است که گفت: پیامبر خدا جروزۀ داود÷را یاد کرده و فرمودند:

«.... و چون با دشمن رو برو می‌شد فرار نمی‌کرد» [۳۱٧].

[عبدالله بن عمروب]گفت:

یا رسول الله! کیست که برایم چنین ضمانتی بکند، [که از مقابله دشمن فرار نکنم].

و گفت: پیامبر خدا جفرمودند:

«کسی که همیشه روزه بگیرد، گویا روزه نگرفته است»، و این سخن را دو بار تکرار کردند [۳۱۸].

[۳۱٧] زیرا روزه گرفتن یک روز و خوردن روز دیکر نه تنها آنکه انسان را ضعیف نمی‌کند، بلکه او را به صبر و تحمل عادت می‌دهد، و در نتیجه مقاومت نموده و در قت مقابله با دشمن فرار نمی‌کند. [۳۱۸] از احکام مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) گویا پیامبر خدا جدر جوابش گفتند: اگر همیشه روزه نگیری ضعیف نمی‌شوی، و در نتیجه از مقابل دشمن فرار نمی‌کنی. ۲) اما اینکه صوم دهر چگونه است و حکمش چیست: بعضی از علماء می‌گویند: (صوم الدهر) وقتی مکروه است که شخص همیشه بدون استثناء، حتی ایام عید را روزه بگیرد، بنابراین کسی که ایام عید را روز نمی‌گیرد، روزه‌اش صوم الدهر گفته نشده، و کراهت ندارد. عدۀ دیگری می‌گویند: (صوم الدهر) وقتی مکروه و یا ممنوع است که روزه سبب ضرر به خودش، و یا سبب اهمال حق دیگران گردد، و اگر سبب چنین کارهای نمی‌شد، (صوم الدهر) گفته نشده و مکروه نیست. و بالآخره عدۀ بر این نظر اند که معنی این قول پیامبر خدا جکه فرمودند: «کسی که همیشه روز بگیرد، گویا روزه نگرفته است» خبر است نه نفی ثواب، به این معنی که چنین شخصی به روزه گرفتن عادت نموده، و گرسنگی و تشنگی را احساس نمی‌کند، پس از نگاه تحمل زحمت گویا روزه نگرفته است، بنابراین چون پیامبر خدا جنفی ثواب روزه را از چنین شخصی نکرده‌اند، روزه‌اش صحت داشته و ثواب دارد. ولی نظر اکثر علماء این است که: (صوم الدهر) به هرطریقی که باشد مکروه است، و اجتناب کردن از آن بهتر است، و اگر کار شایستۀ می‌بود، اولین کسی که به این کار اقدام می‌کرد، خود پیامبر خدا جبودند، و چون خودشان چنین نکردند، پس نکردن آن بهتر است، و خداوند متعال می‌فرماید:﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ لِّمَن كَانَ يَرۡجُواْ ٱللَّهَ وَٱلۡيَوۡمَ ٱلۡأٓخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِيرٗا﴾.