فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

٩- باب: غَسْلِ الخَلُوقِ ثَلاَثَ مراتٍ مِن الثِیَابِ
باب [٩]: سه بار شستن خوشبوئی از جامه

٧٧٩- عَن يَعْلَى بنِ اُمیَّه سقَالَ لِعُمَرَ س: أَرِنِي النَّبِيَّ جحِينَ يُوحَى إِلَيْهِ، قَالَ: فَبَيْنَمَا النَّبِيُّ جبِالْجِعْرَانَةِ، وَمَعَهُ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِهِ، جَاءَهُ رَجُلٌ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، كَيْفَ تَرَى فِي رَجُلٍ أَحْرَمَ بِعُمْرَةٍ، وَهُوَ مُتَضَمِّخٌ بِطِيبٍ، فَسَكَتَ النَّبِيُّ جسَاعَةً، فَجَاءَهُ الوَحْيُ، فَأَشَارَ عُمَرُ سإِلَى يَعْلَى، فَجَاءَ يَعْلَى وَعَلَى رَسُولِ اللَّهِ جثَوْبٌ قَدْ أُظِلَّ بِهِ، فَأَدْخَلَ رَأْسَهُ، فَإِذَا رَسُولُ اللَّهِ جمُحْمَرُّ الوَجْهِ، وَهُوَ يَغِطُّ، ثُمَّ سُرِّيَ عَنْهُ، فَقَالَ: «أَيْنَ الَّذِي سَأَلَ عَنِ العُمْرَةِ؟» فَأُتِيَ بِرَجُلٍ، فَقَالَ: «اغْسِلِ الطِّيبَ الَّذِي بِكَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، وَانْزِعْ عَنْكَ الجُبَّةَ، وَاصْنَعْ فِي عُمْرَتِكَ كَمَا تَصْنَعُ فِي حَجَّتِكَ» [رواه البخاری: ۱۵۳۶].

٧٧٩- روایت است که یعلَی بن أُمیَّهسبرای عمرسگفت: پیامبر خدا جرا در هنگامی که وحی بر ایشان نازل می‌شود برایم نشان بده [٩۵].

[یعلی بن اُمیهس]می‌گوید: هنگامی که پیامبر خدا جبا عدۀ از یاران خود به (جعرانَه) بودند [٩۶]، شخصی آمد و گفت: یا رسول الله! اگر شخصی به نیت عمره احرام ببندد و جامه‌هایش معطر باشد حکمش چیست؟

پیامبر خدا جساعتی سکوت نمودند، و در این هنگام وحی بر ایشان نازل گرید، عمرسبه طرف من اشاره نمود، من آمدم، و [دیدم] که پیامبر خدا جدر زیر جامۀ که [عمر] بالای‌شان سایه می‌کرد نشسته‌اند.

سرم را داخل نمودم و [دیدم] که رخسار پیامبر خدا جسرخ شده است و خرناس می‌کشند، سپس این حالت [کم کم] از ایشان رفع گردید، و فرمودند:

«آن شخصی که از عمره سؤال نمود، کجا است»؟

آن شخص را آوردند، پیامبر خدا جفرمودند: «خوشبوئی را که [استعمال کرده‌ای] سه بار بشوی، و قبا را از تنت بیرون کن، و عمره‌ات را طوری انجام بده که حجت را انجام می‌دهی» [٩٧].

[٩۵] یعلی به امیه این سخن را از این جهت برای عمرسگفت که عمرسپیامبر خدا جرا هنگام نزول وحی، با جامۀ سایه می‌کرد. [٩۶] جعرانه جایی است که بین مکه و طائف قراردارد، و به مکه نزدیکتر است. [٩٧] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) اگر مفتی حکم مسئلۀ را نمی‌داند، باید تا وقتی که حکم آن را می‌آموزد، از جواب دادن خود داری نماید. ۲) اگر کسی ندانسته مرتکب محظوری از محظورات احرام می‌گردد، در نزد امام شافعی، و احمد و اسحاق رحمهم الله بر وی فدیۀ لازم نمی‌گردد، ولی امام ابو حنیفه و مزنی رحمهم الله می‌گویند: اگر کسی یک روز تا شام، و یا یک شب تا صبح روی و یا سر خود را از روی قصد و یا فراموشی می‌پوشاند، بر وی (فدیه) لازم می‌گردد، و در پوشاندن کمتر از این وقت بر وی (صدقه) لازم می‌گردد، نه فدیه. ۳) استعمال خوشبوئی در نزد امام ابو حنیفه و امام شافعی رحمهم الله در وقت احرام بستن جواز دارد، ولی درنزد امام مالک و محمد بن حسن رحمهم الله این کار مکروه است.