فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

۵۵- باب: مَتَى یُدْفَعُ مِنْ جَمْعٍ
باب [۵۵]: از مزدلفه چه وقت باید حرکت کرد

۸۳٧- عَن عُمَرَ س: أَنَّهُ صَلَّى بِجَمْعٍ الصُّبْحَ، ثُمَّ وَقَفَ فَقَالَ: إِنَّ المُشْرِكِينَ كَانُوا لاَ يُفِيضُونَ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ وَيَقُولُونَ: أَشْرِقْ ثَبِيرُ، وَأَنَّ النَّبِيَّ جخَالَفَهُمْ ثُمَّ أَفَاضَ قَبْلَ أَنْ تَطْلُعَ الشَّمْسُ [رواه البخاری: ۱۶۸۴].

۸۳٧- از عمرسروایت است که وی نماز فجر را در مزدلفه اداء کرد بعد از آن وقوف نمود و گفت: مشرکین تا وقتی که آفتاب طلوع نمی‌کرد حرکت نمی‌کردند و می‌گفتند: ای آفتاب بر (ثَبیر) بتاب! [۱٧۶].

ولی پیامبر خدا جبا آن‌ها مخالفت نمودند، [و پیش از طلوع آفتاب به طرف منی حرکت کردند]، [و به همین اساس] عمرسپیش از طلوع آفتاب حرکت کرد [۱٧٧].

[۱٧۶] (ثَبیر): کوه مشهوری است در مزدلفه، که هنگام رفتن به طرف (منی)، به دست چپ واقع می‌گردد، و معنی حدیث این است که: مشرکین منتظر آن بودند که آفتاب بر کوه (ثَبیر) بتابد، و بعد از آن آن‌ها به طرف منی حرکت کنند. [۱٧٧] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) وقوف به مزدلفه بعد ازطلوع فجر واجب است، و احناف می‌گویند کسی که وقوف به مزدلفه را بعد از فجر بدون عذر ترک می‌کند، بر وی (دم) لازم می‌گردد. ۲) در صبح روز عید، باید پیش ازطلوع آفتاب، از مزدلفه به طرف منی حرکت نمود. ۳) مستحب است که حرکت کردن به سوی منی، بعد از روشن شدن هوا باشد.