فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

۱٧- باب: المُبَاشَرَةِ لِلصَّائِمِ
باب [۱٧]: هم آغوشی برای روزه‌دار

٩۳٩- عَنْ عَائِشَةَ ل، قَالَتْ: كَانَ النَّبِيُّ ج«يُقَبِّلُ وَيُبَاشِرُ وَهُوَ صَائِمٌ، وَكَانَ أَمْلَكَكُمْ لِإِرْبِهِ» [رواه البخاری: ۱٩۲٧].

٩۳٩- از عائشهلروایت است که گفت: پیامبر خدا جهمسرانش رادر حالی که روزه داشتند، می‌بوسیدند و به آغوش می‌گرفتند، ولی بر نفس خود از همۀ شما حاکمیت بیشتری داشتند [۲٩۱].

[۲٩۱] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) در حدیث لفظ (یباشر) که مشتق از مباشرت می‌باشد آمده است، و (مباشرت) به معنی جماع کردن، و لمس کردن، و در آغوش گرفتن می‌آید، و معنی‌اش در این‌جا طوری که از سیاق دانسته می‌شود، لمس کردن و در آغوش گرفتن است، نه چیزی دیگری. ۲) امام عینی/می‌گوید: معنی حدیث عائشهلاین است که: «گرچه پیامبر خدا جهمسران خود را در وقت روزه داشتن می‌بوسیدند و به آغوش می‌گرفتند، ولی باید شمایان از این کار خود داری کنید، زیرا ایشان مالک نفس خود بودند و کار بیشتری صورت نمی‌گرفت، ولی شمایان چنین نیستید»، ولی با کمال احترامم به مکانت علمی امام عینی/می‌خواهم بگویم که: أ) آنچه را که این امام بزرگوار از کلام عائشهلفهمیده است، یکی از دو احتمال کلام عائشهلاست، و احتمال دیگرش این است که: پیامبر خدا جدر حال روزه داشتن همسران خود را بوسه می‌زدند، و درآغوش می‌گرفتند، و از همۀ شمایان در کنترول نفس خود تواناتر بودند، بنابراین باید کسی که در وقت روزه داشتن همسر خود را ببوسد و در آغوش بگیرد، که مانند پیامبر خدا جبر نفس خود مالک باشد. ب) بنا به قاعدۀ که می‌گویند: اعتابر به خبر روای است نه به نظر روای، ولو آنکه نظرعائشهلهمان چیزی باشد که امام عینی/فهمیده است، با آن هم چون پیامبر خدا جدر حال روزه داشتن همسران خود را بوسه زده و در آغوش می‌گرفتند، و دلیل خاص بودن این عمل برای پیامبر خدا جموجود نیست، بنابراین، این حکم عام است و هرکسی که بر نفس خود مالک باشد، می‌تواند به این کار اقدام نماید، گرچه اجتناب کردن از آن برای جوانان بهتر است، زیرا آن‌ها مالکیت چندانی بر نفس خود ندارند. ج) خود عائشهلدر روایت دیگری گفته است که: «برای روزه‌دار هرکاری جز جماع کردن، جواز دارد» و البته بوسیدن و در آغوش کردن، غیر از جماع کردن است.