فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

۱۲- باب: مَنْ أَنْظَرَ مَوسِراً
باب [۱۲]: کسی که برای شخص دارا مهلت داد

٩٩۵- عَن حُذَيْفَةَ س، قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ج: تَلَقَّتِ المَلاَئِكَةُ رُوحَ رَجُلٍ مِمَّنْ كَانَ قَبْلَكُمْ، قَالُوا: أَعَمِلْتَ مِنَ الخَيْرِ شَيْئًا؟ قَالَ: كُنْتُ آمُرُ فِتْيَانِي أَنْ يُنْظِرُوا وَيَتَجَاوَزُوا عَنِ المُوسِرِ، فَتَجَاوَزَ الله عَنْهُ [رواه البخاری: ۲٠٧۸].

٩٩۵- از حُذَیفَهسروایت است که گفت: پیامبر خدا جگفتند: «ملائکه با روح شخصی که از مردمان پیش از شما بود، ملاقات نمودند.

از وی پرسیدند: آیا کار نیکی هم انجام داده‌ای؟

گفت: مزدورانم را امر می‌کردم تا برای قرضداران فقیر، مهلت بدهند، و از توان مندان گذشت نمایند، و [به سبب این عمل نیک] خداوند متعال از [گناهان] وی در گذشت» [۳۶٠].

[۳۶٠] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) شخصی که ملائکه با روحش ملاقات نمودند، از بنی اسرائیل بود، و این سؤال و جواب در وقت قبض روح آن شخص صورت گرفته بود، پس مراد از ملائمکه در این‌جا، ملائکه موکل به قبض روح می‌باشد. ۲) در مسند احمد بن حنبل آمده است که پیامبر خدا جفرمودند: «طلبگار که برای قرضدار درمانده‌اش مهلت می‌دهد، در مقابل هر روز مهلت، برایش صدقه است». ۳) خداوند گاهی با اندک چیزی گناهان بسیاری را از بنده‌اش می‌بخشد، ولی بشرطی آنکه این عملش خاص برای خدا باشد، چنان‌چه شخصی که سگ تشنۀ را آب داد، خداوند متعال به واسطۀ سیراب کردن آن سگ، تمام گناهانش را بخشید. ۴) انسان در وقت قبض روح از بعضی اعمالش محاسبه می‌شود. ۵) مهلت دادن برای قرضدار کار نیک و پسندیده‌ای است.