۳۶- باب: هَلْ یَبِیعُ حَاضِرٌ لِبَادٍ بِغَیْرَ أَجْرٍ؟ وَهَلْ یُعِینُهُ أَوْ یَنْصَحُهُ؟
باب [۳۶]: آیا شهری برای بادیه‌نشین بدون مزد بفروشد و آیا او را کمک و نصیحت نماید؟
۱٠۲۵- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ب، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: «لاَ تَلَقَّوُا الرُّكْبَانَ، وَلاَ يَبِعْ حَاضِرٌ لِبَادٍ»، قَالَ: فَقُلْتُ لِابْنِ عَبَّاسٍ: مَا قَوْلُهُ «لاَ يَبِيعُ حَاضِرٌ لِبَادٍ» قَالَ: لاَ يَكُونُ لَهُ سِمْسَارًا [رواه البخاری: ۲۱۵۸].
۱٠۲۵- از ابن عباسبروایت است که گفت: پیامبر خدا جفرمودند:
«به پیش روی رکاب نروید، و شخص شهر نشین نباید [مال] بادیه نشین را برایش بفروشد».
کسی از ابن عباسبپرسید: معنی این گفتۀ [پیامبر خدا ج]که: «شهر نشین برای بادیه نشین نفروشد» چیست؟
گفت: یعنی برایش دلالی نکند [۳٩۴].
[۳٩۴] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) کسانی که احتیاجات عامه را به شهر می‌آورند، نباید به استقبال آن‌ها رفت، و اموال آن‌ها را از آن‌ها در بین راه خرید، زیرا این کار سبب بالا رفتن قیمت‌ها از یک طرف، و سبب کمی اموال از طرف دیگر در داخل شهر می‌گردد، و به این طریق عامۀ مردم متضرر می‌گردند، ولو آنکه عدۀ معینی که از بین راه اموال را خریده‌اند، منفعت می‌برند، ولی طوری که از قواعد دین معلوم است، منافع عامه بر منافع خاصه مقدم است. ۲) شهر نشین نباید مال بادیه نشین را برایش بفروشد، و صورت مسئله چنین است که شخص شهر نشین مال بادیه نشین را از وی گرفته و در نزد خود نگه می‌دارد، و در آینده آن مال را کم کم به قیمت گرانی بفروش می‌رساند، که در این صورت اگرچه شخص دلال منفعت می‌برد، ولی چون عامۀ مردم از این عمل متضرر می‌گردند، از این سبب از آن نهی شده است، و این تحریم در صورتی است که قصد شهر نشین استفادۀ شخصی باشد، ولی اگر این کار را از روی همکاری و نصیحت بکند، باکی نیست. ۳) اگر شهر نشین، مال بادیه نشین را به صورت دلالی برایش فروخت، با آنکه گنهکار می‌شود، ولی بیعش صحت پیدا می‌کند.