فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

۳٠- باب: صَوْمِ الصِّبْیَانِ
باب [۳٠]: روزه گرفتن اطفال

٩۵۴- عَنِ الرُّبَيِّعِ بِنْتِ مُعَوِّذٍ ب، قَالَتْ: أَرْسَلَ النَّبِيُّ جغَدَاةَ عَاشُورَاءَ إِلَى قُرَى الأَنْصَارِ: «مَنْ أَصْبَحَ مُفْطِرًا، فَلْيُتِمَّ بَقِيَّةَ يَوْمِهِ وَمَنْ أَصْبَحَ صَائِمًا، فَليَصُمْ»، قَالَتْ: فَكُنَّا نَصُومُهُ بَعْدُ، وَنُصَوِّمُ صِبْيَانَنَا، وَنَجْعَلُ لَهُمُ اللُّعْبَةَ مِنَ العِهْنِ، فَإِذَا بَكَى أَحَدُهُمْ عَلَى الطَّعَامِ أَعْطَيْنَاهُ ذَاكَ حَتَّى يَكُونَ عِنْدَ الإِفْطَارِ [رواه البخاری: ۱٩۶٠].

٩۵۴- از ربیع بنت معوذب [۳٠۶]روایت است که گفت: پیامبر خدا جصبح روز عاشورا کسی را به قریه‌های مردم انصار فرستادند که بگوید: «کسی که صبح افطار کرده است، باقی ماندۀ روزش را روزه بگیرد، و کسی که به نیت روزه بر خواسته است، روزۀ خود را ادامه بدهد».

ربیع می‌گوید: بعد از این واقعه، روز (عاشورا) را روزه می‌گرفتیم، و اطفال خود را هم به روزه گرفتن آن وادار می‌کردیم، و برای اطفال از پشم بازیچۀ آماده کرده بودیم، تا اگر کدام یکی از آن‌ها به سبب طعام گریه می‌کرد، آن بازیچه را برایش می‌دادیم که تا هنگام افطار مشغول شود [۳٠٧].

[۳٠۶] وی رُبَیِّع بنت معوذ بن عفراء انصاری است، در بعضی غزوات با پیامبر خدا جاشتراک می‌کرد، زخمی‌ها را تداوی می‌کرد، و کشتگان را به مدینۀ منوره انتقال می‌داد، و از زن‌هایی است که در بیعت رضوان اشتراک نموده بودند، اسد الغابه (۵/۴۵۱-۴۵۲). [۳٠٧] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) به اتفاق علماء، هیچ عبادتی بر طفل تا وقتی که به بلوغ نرسیده است، فرض نیست. ۲) علماء گفته‌اند: بعد از اینکه طفل به سن ده سالگی رسید، و توانائی روزه گرفتن را داشت، مستحب است تا والدینش او را به روزه گرفتن تشویق نمایند، تا به این کار عادت گرفته و بعد از بلوغ بتواند به آسانی روز بگیرد. ۳) روزه گرفتن روز عاشوراء پیش از اینکه رمضان فرض گردد، فرض بود. ۴) کاری را که صحابه در زمان پیامبر خدا جانجام می‌دادند، حکم چیزی را دارد که پیامبر خدا جبه آن امر کرده باشند، زیرا اگر پیامبر خدا جآن را موافق شرع نمی‌دانستند از آن ممانعت به عمل می‌آوردند، و این نوع حکم، به نام (سنت تقریری) یاد می‌شود.