۱۴- باب: بَیْعِ الخِلْطِ مِنَ التَّمْرِ
باب [۱۴]: خرید و فروش خرمای مخلوط
٩٩٧- عَنْ أَبِي سَعِيدٍ س، قَالَ: كُنَّا نُرْزَقُ تَمْرَ الجَمْعِ، وَهُوَ الخِلْطُ مِنَ التَّمْرِ، وَكُنَّا نَبِيعُ صَاعَيْنِ بِصَاعٍ، فَقَالَ النَّبِيُّ ج: «لاَ صَاعَيْنِ بِصَاعٍ، وَلاَ دِرْهَمَيْنِ بِدِرْهَمٍ» [رواه البخاری: ۲٠۸٠].
٩٩٧- از ابو سعیدسروایت است که گفت: برای ما خرماهای را می‌دادند که خوب و بدن آن با هم مخلوط بود، و ما دو صاع [از آن] را به یک صاع [خرمای خوب] می‌فروختم.
پیامبر خدا جفرمودند: «نه دو صاع را به یک صاع بفروشید، و نه دو درهم را به یک درهم» [۳۶۲].
[۳۶۲] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) همۀ انواع خرما از نگاه جنس، خرما گفته می‌شود، بنابراین فروختن یک نوع آن با نوع دیگر آن با تفاضل جواز ندارد، مثلاً: اگر یک نوع خرما بسیار خوب، و یک نوع دیگر بسیار خراب و پست باشد، فروختن دو کیلو از نوع خراب با یک کیلو از نوع خوب روا نیست، خواه نقد باشد و خواه نسیه. ۲) با قیاس به خرما، هرطعام دیگری مانند: برنج، ماش، گندم، جو، کنجد، و امثال این‌ها حکمش حکم خرما می‌باشد، یعنی: فروختن دو کیلو از نوع خراب آن به یک کیلو از نوع خوب آن نقد و یا نسیه جواز ندارد. ۳) اگر کسی طعام غیر مرغوبی دارد، و می‌خواهد آن را به طعام مرغوبی مبادله نماید، طعام نا مرغوب خود را بفروشد، و با پول آن برای خود طعام مرغوبی بخرد، مثلا: اگر کسی برنج رشتی دارد، و می‌خواهد آن را با برنج صدری که اعلاتر از آن است، مبادله نماید، روا نیست که مثلا: پنج کیلو برنج رشتی را با سه کیلو برنج صدری مبادله نماید، بلکه برنج رشتی خود را بفروشد، و با پول آن برای خود برنج صدری بخرد. ۴) حکم مبادلۀ درهم به درهم، مانند حکم مبادلۀیک طعام با طعام دیگر است، و تفصیل بیشتر آن إن شاء الله در باب صرافی به زودی خواهد آمد.