فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

۲- باب: مَا یُحْذَرُ مِنْ عَوَاقِب الاشْتِغَالِ بِآلَةِ الزَّرْعِ أَوْ مُجَاوَزَةِ الحَدِّ الَّذِي أُمِرَ بِهِ
باب [۲]: عقوبت اشتغال به وسائل زراعتی یا تجاوز از حدی که به آن امر شده است

۱٠٧۲- عَنْ أَبِي أُمَامَةَ البَاهِلِيِّ س، قَالَ: وَرَأَى سِكَّةً وَشَيْئًا مِنْ آلَةِ الحَرْثِ، فَقَالَ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ جيَقُولُ: «لاَ يَدْخُلُ هَذَا بَيْتَ قَوْمٍ إِلَّا أَدْخَلَهُ اللَّهُ الذُّلَّ» [رواه البخاری: ۲۳۲۱].

۱٠٧۲- روایت است که ابو أمامه باهلیسگاو آهن و چیزی از وسائل زراعتی را دید، و گفت: از پیامبر خدا جشنیدم که فرمودند: «این چیز به خانۀ کسی داخل نشده است، مگر آنکه خداوند خواری را به آن خانه داخل نموده است» [۴۴٩].

[۴۴٩] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: در حدیث کذشته دیدیم که پیامبر خدا جزراعت و غرس نهال را خوب گفتند، و ستودند، ولی از این حدیث چنین دانسته می‌شود که زراعت کار خوبی نیست، زیرا سبب ذلت و خواری می‌گردد، و کاری که سبب ذلت و خوار گردد، بدون شک بد است. در جواب از این اشکال علماء گفته‌اند که: زراعت برای قوم و مردمی سبب ذلت می‌گردد که در صف جهاد باشند، و جهاد را بگذارند و به کشتمندی اشتغال ورزند، و یا آنکه آن قدر به زراعت مشغول گردند، که چیز‌های را که به انجام دادن آن موظف گردیده‌اند، ترک نمایند، و عنوان امام بخاری/هم اشاره به همین تاویل دارد.