فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

۲٠- باب: قَدْرُکَمْ مِنَ الزَّکَاةِ وَالصَّدَقَةِ
باب [۲٠]: تا چه اندازه باید انسان زکات و خیرات بدهد

٧۳۱- عَنْ أُمِّ عَطِيَّةَ ل، قَالَتْ: بُعِثَ إِلَى نُسَيْبَةَ الأَنْصَارِيَّةِ بِشَاةٍ، فَأَرْسَلَتْ إِلَى عَائِشَةَ لمِنْهَا، فَقَالَ النَّبِيُّ ج: «عِنْدَكُمْ شَيْءٌ؟» فَقُلْتُ: لاَ، إِلَّا مَا أَرْسَلَتْ بِهِ نُسَيْبَةُ مِنْ تِلْكَ الشَّاةِ، فَقَالَ: «هَاتِ، فَقَدْ بَلَغَتْ مَحِلَّهَا» [رواه البخاری: ۱۴۴۶].

٧۳۱- از ام عطِیَّهلروایت است که گفت: کسی برای(نسیبه) که زنی از انصار بود، گوسفندی فرستاد [۳۳]، (نسیبه) چیزی از آن گوسفند را برای عائشهلفرستاد.

[عائشهلمی‌گوید]:

پیامبر خدا جپرسیدند: در نزد شما چیزی هست؟

گفتم: نه، مگر همان چیزی را که (نسیبه) از آن گوسفند فرستاده است.

فرمودند: «بده! که در وقت مناسبی رسیده است» [۳۴].

[۳۳] این گوسفند از مال صدقه بود، و پیامبر خد جآن را برای(نسیبه) فرستاده بودند، و نسیبه خود أم عطیه روای حدیث است. [۳۴] از احکام و مسئل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) این گوسفند از مال صدقه بود، و صدقه برای پیامبر خدا جو اهل بیت ایشان حرام است، و اینکه پیامبر خدا جخوردن از آن گوسفند را برای خود و اهل بیت خود اجازه دادند، سببش این بود که آن گوسفند به(نسیبه) تعلق گرفته بود، و چیزی را که(نسیبه) برای ایشان فرستاده بود، از صدقه بودن خارج گردیده و (هدیه) و بخشش شمرده می‌شد. ۲) برای شخص غنی روا نیست که از مال زکات استفاده نماید، ولی اگر شخص فقیری زکات را می‌گیرد، و آن شخص فقیر زکات را برای شخص غنی بخشش می‌دهد، اگر این کار روی حیله در اسقاط زکات و امثال آن نباشد، استفاده کردن غنی از آن مال زکات جوازداد.