فیض الباری شرح مختصر صحیح البخاری- جلد سوم

٧٠- باب: رَمْيِ الجَمَارِ مِنْ بَطْنِ الوَادِي
باب [٧٠]: جمره زدن از پایین وادی

۸۵۵- عَن عَبدِ اللّهِ بنِ مَسعُودٍ س: أَنَّهُ رَمی مِن بَطنِ الوَادِي، فَقِیلَ لَه إِنَّ نَاسًا يَرْمُونَهَا مِنْ فَوْقِهَا؟ فَقَالَ: «وَالَّذِي لاَ إِلَهَ غَيْرُهُ، هَذَا مَقَامُ الَّذِي أُنْزِلَتْ عَلَيْهِ سُورَةُ البَقَرَةِ ج» [رواه البخاری: ۱٧۴٧].

۸۵۵- از عبد الله بن مسعودسروایت است که وی از طرف پایین وادی جمره می‌زد.

کسی برایش گفت که: مردمی از طرف بلند وادی جمره می‌زنند.

گفت: سوگند به خدایی که جز او خدایی نیست، که این مقام کسی است که سورۀ بقره بر وی نازل گردیده است [۱٩۶].

[۱٩۶] از احکام و مسائل متعلق به این حدیث آنکه: ۱) مراد از جمره کردن در این حدیث مذکور است، جمره عقبه است. ۲) کیفیت رمی جمره عقبه در حدیثی که بعد از این حدیث می‌آید مذکور است. ۳) سبب تخصیص به سورۀ (بقره) آن است که این سوره حاوی اکثر مناسک حج است، گویا ابن مسعودس خواسته است برای آن شخص بگوید: کسی که احکام حج بر وی نازل گردیده است، از همین جا رمی جمره نمود، پس جایی برای گفتگو باقی نمی‌ماند، و البته کسی که سورۀ (بقره) بر وی نازل گردیده بود، پیامبر خدا جمی‌باشند. ۴) رمی جمرۀ عقبه از بطن وادی مستحب و یا سنت است، و رمی آن از هر طرف دیگری نیز جواز دارد. ۵) جمرۀ عقبه از دیگر جمره‌ها به چهار چیز اختصاص دارد: یکی آنکه در روز نحر تنها همین جمره رمی می‌گردد، و دو جمرۀ دیگر در این روز رمی نمی‌شود، دوم آنکه وقت رمی آن در روز نحر پیش از زوال است، حال آنکه وقت رمی دیگر جمرات بعد از زوال است، سوم آنکه: از بطن وادی زده می‌شود، حال آنکه دیگر جمرات از بلند وادی زده می‌شود، چهارم اینکه: بعد از رمی جمرۀ عقبه ایستادن و دعا کردنی نیست، حال آنکه بعد از رمی دیگر جمرات ایستادن و دعا کردن سنت است.