باب ۵۰: مسائلى که به قرائت‌هاى قرآن تعلّق دارد
۴۷۱- حدیث: «عَبْدِ اللهِ بْنِ مَسْعُودٍس، عَنِ النَّبِیِّ جأَنَّهُ كَانَ یَقْرَأُ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرٍ» [۵۱۴].
یعنی: «عبدالله بن مسعود گوید: پیغمبر جدر سوره ﴿إِقْتَرَبَتْ السَّاعَةُ﴾ و در آیه ﴿لَقَدْ تَرَكْنَاهَا آيَةٌ﴾﴿فَهَلْ مِنْ مُدَّكِرْ﴾را قرائت مى‌کرد یعنى مُذَّکرْ را با دال و بدون نقطه قرائت مى‌نمود نه با ذال و با نقطه».
۴۷۲- حدیث: «أَبِی الدَّرْدَاءِ عَنْ إِبْرَاهیمَ، قَالَ: قَدِمَ أَصْحَابُ عَبْدِ اللهِ عَلَى أَبِی الدَّرْدَاءِ فَطَلَبَهُمْ فَوَجَدَهُمْ، فَقَالَ: أَیُّكُمْ یَقْرَأُ قِرَاءَةَ عَبْدِ اللهِ قَالَ: كُلُّنَا؛ قَالَ: فَأَیُّكُمْ أَحْفَظُ فَأَشَارُوا إِلَى عَلْقَمَةَ؛ قَالَ: كَیْفَ سَمِعْتَهُ یَقْرَأُ وَاللَّیْلِ إِذَا یَغْشَى قَالَ عَلْقَمَةُ: وَالذَّكَرِ وَالأُنْثَى؛ قَالَ: أَشْهَدُ أَنِّی سَمِعْتُ النَّبِیَّ جیَقْرَأُ هكَذَا، وَهؤلاَءِ یُرِیدُونِی عَلَى أَنْ أَقْرَأَ (ووَمَا خَلَقَ ٱلذَّكَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ)، وَاللهِ لاَ أُتَابِعُهُمْ» [۵۱۵].
یعنی: «ابراهیم نخعى گوید: اصحاب عبدالله بن مسعود به نزد ابودرداء رفتند، ابودرداء ایشان را خواست و با آنان ملاقات کرد و از ایشان پرسید: کدام یک از شما به قرائت عبدالله بن مسعود قرآن مى‌خواند؟ گفتند: همه ما به قرائت عبدالله بن مسعود قرآن مى‌خوانیم. ابو درداء گفت: کدام یک از شما از همه بیشتر قرآن را حفظ دارد؟ اشاره کردند به علقمه (بن قیس). از علقمه پرسید: عبدالله بن مسعود سوره ﴿وَٱلَّيۡلِ إِذَا يَغۡشَىٰ١﴾را چطور مى‌خواند؟ علقمه گفت: عبدالله «وَالذَّكَرِ وَالأُنْثَى»مى‌خواند، ابو درداء گفت: من شهادت مى‌دهم که از پیغـمبر جشنیدم که آن را همینطور مى‌خواند، و این‌ها (مردم شام) از من مى‌خواهند به جاى «وَالذَّكَرِ وَالأُنْثَى»، ﴿وَمَا خَلَقَ ٱلذَّكَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ﴾را بخوانم امّا قسم به خدا از آنان تبعیت نخواهم کرد»، (امام مازرى مى‌فرماید: در مورد این روایت باید عقیده داشت که قبلاً «وَالذَّكَرِ وَالأُنْثَى»بوده است و نسخ شده است و ناسخ آن ﴿وَمَا خَلَقَ ٱلذَّكَرَ وَٱلۡأُنثَىٰٓ﴾است، و این روایت‌ها که از بعضى نقل شده قبل از جمع مصحف حضرت عثمان و اتفاق اصحاب بر آن بوده است و امّا بعد از انتشار مصحف عثمان هیچ کسى در آیات مندرج در آن اختلافى نداشته است) [۵۱۶].
[۵۱۴]- أخرجه البخاری فی: ۶۵ كتاب التفسیر: ۵۴ سورة اقتربت الساعة: ۲ باب تجرى بأعیننا. [۵۱۵]- أخرجه البخاری فی: ۶۵ كتاب التفسیر: ۹۲ سورة واللیل: ۷ باب وما خلق الذكر والأنثى. [۵۱۶]- شرح نووى بر مسلم، ج ۶، ص ۱۰۹.