تفکر در مرگ و آنچه بعد از آن می‌باشد:
از آن جمله است: تفکر در مرگ و آنچه بعد از آن می‌باشد، اصل در این باره قول رسول خدا جاست که فرمود: «اذْكُرْوا هَاذِمِ اللَّذَّاتِ». «که شکننده لذت‌ها را یاد کنید».
کیفیت آن، این است که روی انقطاع نفس از دنیا و جدا شدنش از کسب‌های خیر و شر، بیندیشد، و مجازاتی را که برای آن کسب‌ها مشخص شد، در نظر بگیرد، و این دو چیز بر عدم انعکاس نقوش دنیا در نفس مفیدترین معالجه می‌باشند، هرگاه انسان به وسیله فکر دقیق در این چیزها، خود را از دنیا فارغ کند، و آن‌ها را در جلو چشم‌هایش قرار دهد، حیوانیت او سرکوب شده ملکیت غالب می‌آید، و چون برای عموم مردم سهل و آسان نیست که خود را برای فکر دقیق در این‌ها و مستحضر داشتن آن‌ها در چشم و نظر، فارغ کنند لازم شد که اجسام و صورت‌هایی برای تفکر مقرر گردد، تا انواع فکر در آن‌ها مرتب گردند، و روح آن‌ها در آن اجسام و صورت‌ها دمیده شود، تا عموم مردم به آن‌ها روی بیاورند، و آن‌ها برایشان تلاوت گردند، و بر حسب توان از آن‌ها بهره ببرند، به رسول خدا جقرآن مجید و مانند آن، به همراه آن، عنایت گردیده که جامع این انواع می‌باشد.
و فکر می‌کنم برای آن حضرت ج، در این دو چیز تمام آنچه به گذشتگان عنایت گردیده بود، جمع آوری شده است، والله أعلم. پس حکمت خدا بر آن شد که به تلاوت قرآن مجید ترغیب شود، فضیلت تلاوت و فضایل سورت‌ها و آیه‌های آن، بیان گردند. پس رسول خدا جفایده معنوی را که از تلاوت آیات قرآن به دست می‌آید، به فایده محسوسی که در نزد عرب‌ها بالاتر از آن نباشد، تشبیه داد، و آنست شتر ماده بلند کوهان، و شتر آبستن فربه، تا برای معنی، تصویری و تمثیلی قرار گیرد، و تلاوت‌کننده را به ملایکه تشبیه داد، و پاداش تک تک حرف‌ها را مشخص نمود، و تفاوت درجات مردم را با بیان مثال‌هایی از ترنج، خرما و حنظله بیان فرمود، و نیز روشن ساخت که سورهای قرآن در روز قیامت به صورت اجسام مرئی و ملموس، درمی‌آیند، و از تلاوت‌کننده دفاع می‌کنند، و این یک نوع انکشاف از تعارض اسباب عذاب و نجات و برتری تلاوت قرآن از بقیه اسباب است، و نیز بیان فرمود که سورهای قرآن باهم تفاضل و برتری دارند.