حجة الله البالغه - جلد دوم

مصرف فیء:

مصرف فیء همان است که خداوند بیان فرمود: ﴿مَّآ أَفَآءَ ٱللَّهُ عَلَىٰ رَسُولِهِۦ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡقُرَىٰ فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَٱلۡيَتَٰمَىٰ وَٱلۡمَسَٰكِينِ وَٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِ كَيۡ لَا يَكُونَ دُولَةَۢ بَيۡنَ ٱلۡأَغۡنِيَآءِ مِنكُمۡۚ وَمَآ ءَاتَىٰكُمُ ٱلرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَىٰكُمۡ عَنۡهُ فَٱنتَهُواْۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَۖ إِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ٧﴾[الحشر: ٧]. تا آخر آیه‌ی دهم همین سوره. «آنچه خداوند از [اموال‏] اهل آبادیها بر رسولش ارزانى داشت، خاص خداوند و رسول و خویشاوندان [پیامبر] و یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان است. تا بین توانگران‌تان دستگردان نباشد. و آنچه که رسول [خدا] به شما بدهد، آن را بگیرید. و از آنچه که شما را از آن باز دارد، بازآیید. و از خداوند پروا بدارید. بى گمان خداوند سخت کیفر است».

وقتی حضرت عمر س این آیه را خواند فرمود: «این آیه همه مسلمانان را در بر گرفته است» پس آن را برای اهم فالأهم باید صرف نمود، و باید در این باره به مصالح مسلمانان نگاه کرد، نه به مصلحت شخصی خویش.

روش‌ها در کیفیت تقسیم، مختلف هستند، وقتی مال فیء در محضر آن حضرت جمی‌رسید، فوراً در همان روز آن را تقسیم می‌کرد، پس به متأهلان دو قسمت و به مجردان یکی می‌داد.

حضرت ابوبکر صدیق س به آزاد و برده هردو تقسیم می‌کرد و به هریکی به قدر حاجتش می‌داد.

حضرت عمر فاروق س برای سوابق و نیازمندی‌ها برنامه‌ریزی داشت، پس به یک نفر، قدامت اسلام را در نظر می‌گرفت و برای مردی بلا و گرفتاری او را نگاه می‌کرد، یکی را به زن و فرزندانش می‌نگریست، و به نیازمندی‌های یکی می‌نگریست.

اصل در همه جاهایی که مورد چنین اختلاف باشند، این است که آن اختلاف‌ها بر این حمل گردند که جز این نیست که این کارها را بنابر اجتهاد انجام داده اند، پس هریکی مصلحت وقت و زمان را در نظر گرفته است.