حجة الله البالغه - جلد دوم

حسن ظن از شاخ‌های یقین است:

از آن جمله است: حسن ظن، و اهل تصوف به آن انس می‌گویند، و آن، از در نظر گرفتن نعمت‌ها و الطاف حق تعالی پدید می‌آید، هم چنان‌که ترس از ملاحظه مجازات حق تعالی به وجود می‌آید، اگرچه مؤمن از نظر اعتقاد، خوف و رجا را باهم جمع می‌کند، ولی با توجه به حال و مقامش بسا اوقات بیم و هیبت بر او غالب می‌آید، و گاهی دیگر حسن ظن بر او غالب می‌آید، مانند کسی که کنار چاه عمیقی قرار گرفته باشد که دارد می‌لرزد، اگرچه عقلش برای او ترس و بیمی پدید نمی‌آورد، و هم چنان‌که حدیث نفس، به نعمت‌های خوشگوار، انسان را شاد می‌کند، اگرچه عقلش شادی پدید نمی‌آورد، اما وهم در هردو حالت از خوف و شادی بهره‌برداری می‌کند.

رسول خدا جفرمود: «حسن الظن بالله من حسن العبادة». «که حسن ظن بخدا از بهترین عبادات به حساب می‌آید»، باز به نقل از پروردگارش فرمود: «أنا عند ظن عبدي بي». «که من با گمانی که بنده با من دارد رفتار می‌کنم». من می‌گویم: این از آنجاست که حسن ظن نفس را آماده می‌کند تا لطایفی از سوی پروردگار بر او فایض گردد.