کفو و برابری در قصاص:
معنی قصاص برابری است، و این که دو نفر در یک پایه از حکم قرار داده شوند که یکی را بر دیگری نباید برتری داد، نه این که این حتماً به جای او کشته شود، سپس سنت رسول خدا جثابت کرد که مسلمان در برابر با کافر کشته نمیشود، نه آزاد در برابر برده و غلام، البته مرد در برابر با زن کشته میشود، زیرا رسول خدا جیهودی را در برابر با کنیزکی قتل کرد.
در نامهای که آن حضرت جبه اقیال (سرداران) همدان نوشت آمده است: «ويقتل الذكر بالأنثى». «که مرد در عوض زن کشته میشود».
حکمتش این است که قیاس در اینجا، مختلف میباشد، پس برتری مردان بر زنان و سرپرست قرار گرفتن آنان بر زنها، متقاضی آنست که نباید مردان در عوض زنان به قصاص کشته شوند، قیاس دوم این که جنس مرد و زن یکی است، فرق در میان آنان، مانند فرق در میان بزرگ و کوچک، تنومند و لاغر است، و ملاحظه این تفاوتها بسیار مشکل است، بسا اوقات بسیاری زن در محاسن ویژه، از مردان کاملتر میباشند، پس مقتضای این، آنست که مردان باید در قصاص زنان کشته شوند، پس واجب است که بر هردو قیاس عمل انجام گیرد.
صورت عمل بر هر دو قیاس، این است که در قصاص برابری در نظر گرفته شد، و در دیه عدم برابری مورد توجه قرار گرفت، و این تفاوت از آنجا مورد نظر قرار گرفت که قاتل عمد، کشتن زن و تعدی بر او را قصد کرده است، و چنین تجاوزگر را باید شدیداً دفع نمود، زیرا زن توان و قدرت دفاع از خود را ندارد، و در قتل او چندان حرجی پیش نمیآید، برخلاف کشتن مردان، زیرا مرد با مرد میجنگد، پس در این صورت شایستهتر است که قصاص واجب گردد تا که این یک گونه دفاع و زجری باشد از ارتکاب به قتل زنان.