حجة الله البالغه - جلد دوم

توکل از شاخ‌های یقین است:

از آن جمله است توکل: و آن این است که یقین بر او چنان غالب‌اید که کوشش در جلب منفعت و دفع مضرت از ناحیه اسباب سست باشد ولی بر روشی که خداوند در بندگانش در باره کسب مروج فرموده است راه می‌رود؛ ولی بدون از این که بر آن اعتمادی داشته باشد.

رسول خدا جفرمود: «هفتاد هزار، از امت من بدون حساب به جنت وارد می‌شوند، آنان کسانی هستند که از کسی دم و تعویذی نمی‌گیرند، فال نمی‌گیرند، داغ نمی‌کنند، و بر پروردگار خویش توکل می‌کنند».

من می‌گویم: رسول خدا جآنان را به این صفات توصیف فرمود، تا اعلامی باشد بر این که، اثر توکل عبارت از ترک آن اسبابی است که شرع از آن‌ها نهی فرموده است، نه ترک آن اسبابی که آن‌ها را مروج فرموده است، و واردشدن آن‌ها در جنت بدون حساب از آنجاست که وقتی معنی توکل در نفوس آن‌ها جایگزین گردد، معنی را پدید آورد که سببیت اعمال که بدان اذیت داده می‌شدند از آن‌ها دور گردند؛ زیرا به یقین دانستند که به جز قدرت واجبی، مؤثر دیگری، وجود ندارد.