محاسبه نمودن خویش از شاخهای یقین است:
از آن جمله است محاسبه نمودن: و این از بین عقلی که با نور ایمان منور میگردد، و ارادهای که نخستین مقام قلب است، پدید میآید، رسول خدا جفرمود: «الْكَيِّسُ مَنْ دَانَ نَفْسَهُ، وَعَمِلَ لِمَا بَعْدَ الْمَوْتِ». «هوشیار کسی است که نفسش فرمانبردار او باشد، و برای بعد از موت کاری بکند».
حضرت عمر س در خطبۀ خویش فرمود: نفسهای خود را مورد محاسبه قرار دهید، پیش از این که از شما محاسبه بشود، و آنها را وزن کنید پیش از این که پیش از این که اعمالتان وزن شود، و خود را برای عرضه شدن بزرگ به پیش خدا، آراسته کنید، در آن روزی که همه شما عرضه میشوید و هیچ چیزی از شما پوشیده نخواهد ماند.