حجة الله البالغه - جلد دوم

حفاظت باغ‌ها هنگام روز به عهده مالکان است:

رسول خدا جقضاوت فرمود که حفاظت باغ‌ها به روز بر عهد مالکان است و اگر حیوان‌ها چیزی ضایع کردند تاوان آن را باید صاحبان حیوانات بپردازند.

من می‌گویم: علت متقاضی این قضاوت، این است که هرگاه حیوان‌ها بر مزارع و باغ‌ها خسارت وارد کردند، پس جور و عذر برای هریکی وجود دارد.

پس صاحب حیوان احتجاج می‌نماید که او باید حیوان‌ها را بچراند و اگر نه از گرسنگی از بین می‌روند، و رفتن به دنبال هر یک حیوان و نگهداری آن ارتفاقات مقصودی را از بین می‌برد، و او اختیاری ندارد به آنچه حیوان خسارت وارد کرده است، و صاحب مزرعه و باغ در حفظ مال خود کوتاهی کرده است و آن را در ضیاع گاه رها کرده است.

و مالک مزرعه و باغ احتجاج می‌نماید که مزرعه و باغ نمی‌تواند باشد، مگر بیرون از محله، پس حفاظت آن و دفاع از آن و همیشه وا ایستادن بالای سر آن، حال و وضعیت او را از بین می‌برد، و بی‌شک صاحب حیوان‌ها آن‌ها را در مزارع به چرا برده است یا در حفظ آن‌ها کوتاهی نموده است، پس وقتی که امر در میان این دو وضعیت دایر گردید، و هر یکی یک گونه تعدی و یک گونه عذر داشت، واجب گردید که به عادت معروف و مروج بین مردم، برگشت و تعدی را بر تجاوز آن‌ها مبتنی قرار داد.

عادت چنین است که روزها در مزارع و باغ‌ها کارگر که کار می‌کند وجود دارد، ولی در شب آن‌ها را رها نموده به منزل استراحت می‌نمایند، و صاحبان حیوان‌ها آن‌ها را به شب جمع‌ آوری نموده در اصطبل‌ها نگهداری می‌کنند، و به روز، آن‌ها را برای چرا بیرون می‌کنند، پس هرگاه از عادت معروف و مروجه مخالفت بشود ظلم و تعدی به حساب می‌آید.