حجة الله البالغه - جلد دوم

خلافت به چند وجه منعقد می‌گردد:

خلافت به چند وجه منعقد می‌گردد: بیعت‌کردن اهل حل و عقد از علما، معتمدین و فرماندهان نیروهای نظامی و انتظامی که صاحب رأی و دلسوز ملت و مسلمانان باشند، چنان‌که خلافت صدیق اکبر س منعقد گردید.

دوم این‌که: خلیفه به انتخاب کسی که به مسلمانان وصیت بکند چنان‌که خلافت فاروق اعظم س منعقد گردید.

سوم این‌که: به صورت شوری در میان قومی قرار گیرد همچنانکه برای انعقاد خلافت عثمان س بلکه علی س قرار گرفت.

چهارم این‌که: مرد جامع الشرایطی بر مردم تسلط پیدا کند، مانند سایر خلفای بعد از خلافت نبوت، باز اگر کسی تسلط یافت که جامع الشرایط نیست، مناسب نیست که به مخالفت از او، مبادرت نمود، زیرا خلع او از خلافت بدون جنگ و جدال و فشار آوردن بر او، امکان ندارد، در این صورت نسبت به مصلحتی که امید می‌رفت، فساد بیشتر می‌باشد.

نسبت به چنین کسانی از رسول خدا جسؤال گردید که: «أَفَلا نُنَابِذُهُمْ؟ قَالَ: لاَ، مَا أَقَامُوا الصَّلاةَ فِيكُمْ الصَّلاَةَ». «آیا ما ولایت آن‌ها را پشت سر نیندازیم؟ فرمود: خیر، تا زمانی که نماز را در میان شما اقامه می‌نمایند»، و نیز فرمود: «إِلاَّ أَنْ تَرَوْا كُفْرًا بَوَاحًا، عِنْدَكُمْ مِنَ اللَّهِ فِيهِ بُرْهَانٌ». «مگر این که کفر صریحی از آن‌ها مشاهده کنید که پیش شما از جانب خداوند به آن دلیل و برهانی باشد».