حجة الله البالغه - جلد دوم

نیکوکاری و برّ در میان مسلمانان پنج تاست:

باید دانست که انسان طبعاً مدنی است، زندگیش بدون کمک و همکاری با همدیگر درست درنمی‌آید، کمک و همکاری بدون الفت و مهربانی با همدیگر امکان‌پذیر نیست، و الفت بدون مواسات و همدردی و ملاحظه یکدیگر نمی‌تواند پدید آید، کمک و تعاون هم در یک حد نیست، بلکه مراتب مختلفی دارد که با اختلاف آن‌ها، مراتب برّ و صله هم مختلف می‌باشند، پس ادنی‌ترین مرتبه آن، ارتباطی است که مسلمانان با همدیگر دارند، و آن را رسول خدا جبه پنج چیز در میان آنان، مقرر فرمود: «حَقُّ الْمُسْلِمِ عَلَى الْمُسْلِمِ خَمْسٌ: رَدُّ السَّلاَمِ، وَعِيَادَةُ الْمَرِيضِ، وَاتِّبَاعُ الْجَنَائِزِ، وَإِجَابَةُ الدَّعْوَةِ، وَتَشْمِيتُ الْعَاطِسِ». «که حق مسلمان بر مسلمان پنج‌تاست: جواب‌دادن به سلام، بیمارپرسی، تشییع جنازه، پذیرفتن دعوت و یرحمک الله گفتن به کسی که عطسه بزند»، و در روایتی دیگر آمده است که شش‌تاست: «إِذَا اسْتَنْصَحَكَ فَانْصَحْ لَهُ». «وقتی از تو نصیحت خواست به او نصیحت کن»، و نیز فرمود: «أَطْعِمُوا الْجَائِعَ وَفُكُّوا الْعَانِىَ». «که به گرسنه طعام بدهید و اسیر و زندانی را رها سازید».

فلسفه در این باره، این است که زحمت این امور پنج‌گانه، یا شش‌گانه سبک است و الفت ایجاد می‌کنند، باز رابطه در میان اهل محل، همسایه‌گان و خویشاوندان برقرار می‌نمایند، پس این امور در میان آن‌ها مؤکد می‌گردند، و تعزیه، تهنۀ دید و بازدید و هدیه‌دادن به همدیگر تأکید می‌نمایند.