حیات صحابه – جلد سوم

حکایت علی ساز آنچه میان عمر سو مردم درباره اضافگی مالی اتفاق افتاد

احمد از ابوالبختری از علی سروایت نموده، که گفت: عمر سبه مردم گفت: از این مال نزد ما اضافگی مانده است، مردم گفتند: ای امیرالمؤمنین: ما تو را از اهلت و پیشه وری‏ات و تجارتت مشغول ساختیم، آن مال برای تو باشد، به من گفت: تو چه می‏گویی؟ گفتم: آنها برایت مشورت دادند. گفت: بگو. گفتم: چرا یقین خود را گمان می‏سازی؟ [۳۲۳]گفت: از آنچه گفتی باید خارج شوی [۳۲۴]، گفتم: آری به خدا سوگند، از آن خارج خواهم شد، آیا به یاد داری، که تو را پیامبر صبه حیث جمع کننده صدقات فرستاد، و نزد عباس بن عبدالمطّلب آمدی، ولی او از دادن صدقه خود برایت امتناع ورزید، و در میان‌تان چیزی واقع شد، تو به من گفتی: بیا با من نزد پیامبر صبرو تا او را از آنچه وی انجام داد، آگاه سازیم. آن گاه هردوی مان نزد پیامبر صرفتیم، و او را ناراحت و خسته یافتیم و برگشتیم، و صبحگاهان باز نزدش رفتیم، و او را خرسند و خوشحال یافتیم، و تو، وی را از آنچه عباس انجام داده بود آگاه ساختی. به تو گفت: «آیا نمی‏دانی که عموی مرد جوره پدرش است»، و برایش ناراحتی‏اش را که در روز اول دیدیم، و خرسندی و راحتی‏اش را که در روز دوم دیدیم، متذکر شدیم، فرمود: «شما که روز اول آمده بودید، دو دینار از صدقه نزدم باقی مانده بود، ناراحتی را که دیدید به خاطر همان بود، و در روز دم که آمدید آن را فرستاده بودم [۳۲۵]، وبه همان سبب خوشی و راحت نفسم را دید». عمر سگفت: راست گفتی. به خدا سوگند، در اول و آخر شکرگزارت هستم [۳۲۶]، این را ابویعلی، دورقی، بیهقی، و ابوداود نیز روایت نموده‏اند، و در آن در میان ابوالبختری و علی ارسال است. این چنین در الکنز (۳۹/۴) آمده است. و ابونعیم این را در الحلیه (۳۸۲/۴) از ابوالبختری روایت نموده، که گفت: عمر فرمود: و معنای آن را متذکر شده است. هیثمی (۲۳۸/۱۰) می‏گوید: این را احمد روایت نموده است، و رجال آن رجال صحیح‌اند، و همچنین آن را ابویعلی و بزار روایت کرده‏اند، مگر ابوالبختری نه از علی شنیده و نه از عمر، به این صورت این حدیث مرسل صحیح است [۳۲۷].

[۳۲۳] معنی چنین است: تو یقین داری که این مال حق تو نیست، پس چرا یقین خود را به گمان مبدل می‏سازی و از مردم مشورت می‏خواهی. [۳۲۴] یعنی: دلیل این گفته ات را بیان کن. [۳۲۵] یعنی: آن را بر مستحقین تقسیم نموده بودم. م. [۳۲۶] ضعیف. احمد (۱/ ۹۴) و ابویعلی مه البته میان ابوالبختری و علی منقطع است. [۳۲۷] شیخ احمد شاکر در تحقییق مسند در باره‌ی این سخن نویسنده می‌گوید: «ما چیزی به نام مرسل صحیح نمی‌شناسیم و مرسل همه اش به دلیل انقطاع جزو ضعیف طبقه بندی می‌شود».