حیات صحابه – جلد سوم

مؤاخذه و حکم به ظاهر اعمال قول عمر سدر این باره

عبدالرزاق از عبداللَّه بن عتبه بن مسعود روایت نموده، که گفت: از عمربن الخطاب سشنیدم که می‏گوید: مردمانی بودند که در زمان رسول خدا صتوسط وحی گرفته می‏شدند، و حالا دیگر وحی قطع شده است، و شما را بر آن چه از اعمالتان ظاهر گردید، مؤاخذه می‏کنیم. کسی که برای ما خیر را آشکار سازد، بر وی اعتماد می‏کنیم، نزدیکش می‏سازیم و به پنهانش کاری نداریم، و خداوند خود او را در پنهانش محاسبه میکند، و کسی که برای ما شر را آشکار سازد، بر وی اعتماد نمی‏کنیم و تصدیقش نمی‏نماییم، اگرچه بگوید: پنهانش نیکو و خوب است. این چنین در الکنز (۱۴۷/۳) آمده است. و بیهقی (۲۰۱/۸) این را از عبداللَّه به مثل آن روایت نموده، و گفته است: این را بخاری در صحیح [۲۲۷]روایت کرده است.

و ابن سعد (۱۹۶/۳) و بیهقی از حسن روایت نموده‏اند که گفت: در نخستین سخنرانی که عمر سنمود، پس از حمد و ثنای خداوند [تبارک و تعالی] فرمود:

اما بعد: من به شما آزمایش شده‏ام، و شما به من آزمایش شده‏اید، و در میان شما بعد از دو رفیقم باقی مانده‏ام. کسی که نزد ما حاضر باشد، خودمان به‌کار وی قیام می‏کنیم، و هر گاه از ما غایب شود، اهل قوّت و امانت را بر وی مقرر می‏کنیم. کسی که نیکی کند، از نیکی به او اضافه می‏کنیم، و کسی که بدی کند جزایش می‏دهیم، خداوند بر ما و شما مغفرت نماید. این چنین در الکنز (۱۴۷/۳) آمده است.

[۲۲۷] بخاری (۵۶۴۱).