مؤاخذه و حکم به ظاهر اعمال قول عمر سدر این باره
عبدالرزاق از عبداللَّه بن عتبه بن مسعود روایت نموده، که گفت: از عمربن الخطاب سشنیدم که میگوید: مردمانی بودند که در زمان رسول خدا صتوسط وحی گرفته میشدند، و حالا دیگر وحی قطع شده است، و شما را بر آن چه از اعمالتان ظاهر گردید، مؤاخذه میکنیم. کسی که برای ما خیر را آشکار سازد، بر وی اعتماد میکنیم، نزدیکش میسازیم و به پنهانش کاری نداریم، و خداوند خود او را در پنهانش محاسبه میکند، و کسی که برای ما شر را آشکار سازد، بر وی اعتماد نمیکنیم و تصدیقش نمینماییم، اگرچه بگوید: پنهانش نیکو و خوب است. این چنین در الکنز (۱۴۷/۳) آمده است. و بیهقی (۲۰۱/۸) این را از عبداللَّه به مثل آن روایت نموده، و گفته است: این را بخاری در صحیح [۲۲۷]روایت کرده است.
و ابن سعد (۱۹۶/۳) و بیهقی از حسن روایت نمودهاند که گفت: در نخستین سخنرانی که عمر سنمود، پس از حمد و ثنای خداوند [تبارک و تعالی] فرمود:
اما بعد: من به شما آزمایش شدهام، و شما به من آزمایش شدهاید، و در میان شما بعد از دو رفیقم باقی ماندهام. کسی که نزد ما حاضر باشد، خودمان بهکار وی قیام میکنیم، و هر گاه از ما غایب شود، اهل قوّت و امانت را بر وی مقرر میکنیم. کسی که نیکی کند، از نیکی به او اضافه میکنیم، و کسی که بدی کند جزایش میدهیم، خداوند بر ما و شما مغفرت نماید. این چنین در الکنز (۱۴۷/۳) آمده است.
[۲۲۷] بخاری (۵۶۴۱).