حیات صحابه – جلد سوم

حالت عمر سهنگامی که ابوموسی مال زیادی را برایش آورد، و عملکرد وی در تقسیم نمودن آن

ابن سعد (۲۱۶/۳) و بیهقی (۳۵۰/۶) از ابوهریره سروایت نموده‏اند که گفت: از نزد ابوموسی اشعری سبا هشتصد هزار درهم نزد عمربن الخطاب سآمدم، او به من گفت: چه آوردی؟ گفتم: با هشتصد هزار درهم آمده‏ام، گفت: آیا پاک و حلال است وای بر تو؟ گفتم: آری. و عمر آن شبش را بیدار سپری نمود، تا این که به نماز صبح اذان داده شد، همسرش به او گفت: امشب خواب نکردی! پاسخ داد: عمربن الخطاب چگونه خواب برود، در حالی که برای مردم چیزی آمده که از ابتدای اسلام تا اکنون مانند آن برای‌شان نیامده بود؟! چه عمر را در امان می‏داد، که اگر هلاک شود و آن مال نزدش باشد و آن را در جایش نگذاشته باشد؟! هنگامی که نماز صبح را به‌جای آورد، عده‏ای از اصحاب پیامبر خدا صنزدش جمع شدند، و او خطاب به آنان گفت: امشب برای مردم چیزی آمده که از ابتدای اسلام برای‌شان مثل آن نیامده است، من نظری را مناسب دیدم، و شما هم برایم مشورت بدهید، من بر آن شدم تا توسط پیمانه به مردم بدهم، ایشان گفتند: ای امیرالمؤمنین این طور نکن، مردم به اسلام داخل می‏شوند، و مال زیاد می‏گردد، ولی آن‏ها را از روی کتاب بده، و هنگامی که مردم زیاد شدند، و مال زیاد شد، از روی آن برای‌شان بده. گفت: برایم مشورت بدهید که از کدام آن‏ها شروع کنم؟ گفتند: از خودت، ای امیرالمؤمنین، چون تو ولی این امر هستی - و بعضی ایشان گفتند: امیرالمؤمنین داناتر است - گفت: نه، ولیکن از پیامبر خدا صشروع می‏کنم، و بعد از آن حسب مرتبه نزدیکی به وی، دیوان را اساس گذاشت، از بنی هاشم و مطلب شروع نمود، و به همه‌شان داد، بعد از آن به بنی عبد شمس داد، و بعد به بنی نوفل بن عبدمناف داد، و از بنی عبد شمس به خاطری شروع نمود. که وی برای مادری هاشم بود، این چنین در الکنز (۳۱۵/۲) آمده است.