حیات صحابه – جلد سوم

عملکردهای عمر سدر موسم حج برای تأمین عدالت

و ابن سعد (۲۱۱/۳) از عطا روایت نموده که گفت: عمر سوالیان خویش را در موسم حج فرا می‏خواند تا نزدش بیایند، وقتی که جمع می‏شدند، می‏گفت: «ای مردم، من والیان خود را بر شما نفرستاده‏ام تا شما را سرکوب نمایند، و نه اینکه اموالتان را بگیرند، (و نه این که بر ناموس‏تان تعرض نمایند)، بلکه آن‏ها را به خاطر جلوگیری از مخاصمه در میان شما و به خاطر تقسیم نمودن غنیمت در میان‌تان ارسال داشته‏ام، در حق کسی که غیر از این روا داشته شده باشد، بپا خیزد».

هیچ کس برنخاست مگر یک تن، که برخاست و گفت: ای امیرالمؤمنین، فلان والیت مرا صد تازیانه زده است. عمر سگفت: برای چه وی را زدی؟ برخیز و از وی قصاص خود را بگیر. آن‏گاه عمروبن العاص سبرخاست و گفت: ای امیرالمؤمنین، اگر تو این کار را انجام دهی، شکایت‏ها نزدت افزون می‏شود، و سنتی می‏باشد که کسانی بعد از تو می‏آیند بدان عمل می‏کنند. گفت: آیا من قصاص نگیرم، در حالی که پیامبر خدا صرا دیدم که از نفس خود قصاص می‏داد؟! عمرو گفت: ما را بگذار تا رضایت وی را جلب کنیم. گفت: درست است، راضی اش بسازید، و او خود را از وی به دویست دینار، از هر تازیانه‏ای دو دینار، خلاص نمود. این را ابن راهویه نیز، چنان که در منتخب الکنز (۴۱۹/۴) آمده، روایت نموده است.