ترجمه صحیح مسلم - جلد دوم

باب (۳): مثال هدایت و دانشی که نبی اکرم صبا آن، مبعوث شده است

۱۵۲۵ـ عَنْ أَبِي مُوسَى سعَنِ النَّبِيِّ صقَالَ: «إِنَّ مَثَلَ مَا بَعَثَنِى اللَّهُ بِهِ ﻷمِنَ الْهُدَى وَالْعِلْمِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَصَابَ أَرْضًا، فَكَانَتْ مِنْهَا طَائِفَةٌ طَيِّبَةٌ، قَبِلَتِ الْمَاءَ فَأَنْبَتَتِ الْكَلأَ وَالْعُشْبَ الْكَثِيرَ، وَكَانَ مِنْهَا أَجَادِبُ أَمْسَكَتِ الْمَاءَ، فَنَفَعَ اللَّهُ بِهَا النَّاسَ، فَشَرِبُوا مِنْهَا وَسَقَوْا وَرَعَوْا، وَأَصَابَ طَائِفَةً مِنْهَا أُخْرَى، إِنَّمَا هِيَ قِيعَانٌ لاَ تُمْسِكُ مَاءً وَلاَ تُنْبِتُ كَلأً، فَذَلِكَ مَثَلُ مَنْ فَقُهَ فِي دِينِ اللَّهِ، وَنَفَعَهُ بِمَا بَعَثَنِي اللَّهُ بِهِ، فَعَلِمَ وَعَلَّمَ، وَمَثَلُ مَنْ لَمْ يَرْفَعْ بِذَلِكَ رَأْسًا، وَلَمْ يَقْبَلْ هُدَى اللَّهِ الَّذِي أُرْسِلْتُ بِهِ». (م/۲۲۸۲)

ترجمه: ابو موسی اشعری سمی‌گوید: نبی اکرم صفرمود: «مثال علم و دانشی که الله متعال مرا با آن، مبعوث گردانیده، مانند بارانی است که بر زمینی می‌بارد؛ پس قسمتی از آن زمین، حاصلخیز است وآب را جذب می‌کند و گیاهان و علف‌های زیادی می‌رویاند. و بخش دیگری از آن، زمین سخت و خشکی است که آب را روی خود، نگه می‌دارد و اینگونه، الله متعال بوسیله‌ی آن، به بندگانش، نفع می‌رساند. آنان از آب آن زمین می‌نوشند و به دیگران نیز آب می‌دهند. و قطعه‌ای دیگر از آن زمین، شوره زاری است که نه آبی را در خود، نگه می‌دارد و نه گیاهی می‌رویاند. این (زمین اول و دوم) مثال کسی است که دین الله را درک می‌نماید و از علم و دانشی که الله متعال مرا با آن، مبعوث نموده، بهره می‌برد؛ خودش یاد می‌گیرد و به دیگران نیز یاد می‌دهد. و (زمین سوم) مثال کسی است که به احکام الهی، توجهی نمی‌کند و اهمیتی قایل نمی‌شود و هدایت و رهنمودهایی را که من به ارمغان آورده‌ام، نمی‌پذیرد».

(خلاصه‌اینکه زمینها و انسان‌ها بر سه نوع هستند: (۱) زمین‌هایی که آب را جذب می‌کنند و گیاه و علف می‌رویانند و اینگونه به دیگران، نفع می‌رسانند. این زمینها مانند انسان‌هایی هستند که علم و دانش می‌آموزند و به علم و دانش خود، عمل می‌کنند و به دیگران نیز آموزش می‌دهند. (۲) زمین‌هایی که آب را نگه داری می‌کنند و خودشان از آن آب، استفاده نمی‌کنند. و این دیگران هستند که از آن آب استفاده می‌کنند. این زمینها مانند آن دسته از انسان‌ها هستند که علم و دانش می‌آموزند ولی خودشان از علم و دانش، استفاده‌ی زیادی نمی‌کنند که به نوافل و مستحبات عمل کنند؛ اما علم و دانش خود را به دیگران می‌رسانند. (۳) زمین‌های شوریده زار که نه خودشان از آب استفاده می‌کنند و نه آب را برای دیگران، نگه داری می‌کنند. این زمینها مانند انسان‌هایی هستند که علم و دانش فرا نمی‌گیرند. در نتیجه، نه خودشان از آن بهره مند می‌گردند و نه به دیگران، سودی می‌رسانند.)

۱۵۲۶ـ عَنْ أَبِي مُوسَى سعَنِ النَّبِيِّ صقَالَ: «إِنَّ مَثَلِى وَمَثَلَ مَا بَعَثَنِيَ اللَّهُ بِهِ كَمَثَلِ رَجُلٍ أَتَى قَوْمَهُ، فَقَالَ: يَا قَوْمِ إِنِّي رَأَيْتُ الْجَيْشَ بِعَيْنَيَّ، وَإِنِّى أَنَا النَّذِيرُ الْعُرْيَانُ، فَالنَّجَاءَ، فَأَطَاعَهُ طَائِفَةٌ مِنْ قَوْمِهِ، فَأَدْلَجُوا فَانْطَلَقُوا عَلَى مُهْلَتِهِمْ، وَكَذَّبَتْ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ فَأَصْبَحُوا مَكَانَهُمْ، فَصَبَّحَهُمُ الْجَيْشُ فَأَهْلَكَهُمْ وَاجْتَاحَهُمْ، فَذَلِكَ مَثَلُ مَنْ أَطَاعَنِي وَاتَّبَعَ مَا جِئْتُ بِهِ، وَمَثَلُ مَنْ عَصَانِي وَكَذَّبَ مَا جِئْتُ بِهِ مِنَ الْحَقِّ». (م/۲۲۸۳)

ترجمه: از ابوموسی اشعری سروایت است که نبی اکرم صفرمود: «مثال من و آنچه که الله متعال مرا بدان فرستاده است، مانند مردی است که نزد قومش می‌آید و می‌گوید: ای مردم! من با چشمان خودم لشکر (دشمن) را دیدم و بسیار واضح و آشکار، خطر را به شما اعلام می‌کنم؛ بشتابید، بشتابید. پس گروهی از آنان از آن مرد اطاعت کردند و اول شب، بدون عجله، حرکت کردند. اما گروهی دیگر از آنان، او را تکذیب کردند. لذا لشکر، صبح هنگام به طور ناگهانی، به آنان، یورش برد و آنها را نابود ساخت. گروه اول در واقع مانند کسانی هستند که از من اطاعت کرده و از آنچه که من آورده‌ام، پیروی نمودند. و گروه دوم مانند کسانی هستند که از من نافرمانی کرده و حقی را که من به ارمغان آورده‌ام، تکذیب کردند».