باب (۲): در مورد مداومت بر ذکر الله و ترک آن
۱۸۸٧ـ عَنْ أَبِي عُثْمَانَ النَّهْدِىِّ عَنْ حَنْظَلَةَ الأُسَيِّدِيِّ سقَالَ: وَكَانَ مِنْ كُتَّابِ رَسُولِ اللَّهِ صقَالَ: لَقِيَنِى أَبُو بَكْرٍ فَقَالَ: كَيْفَ أَنْتَ يَا حَنْظَلَةُ؟ قَالَ: قُلْتُ: نَافَقَ حَنْظَلَةُ، قَالَ: سُبْحَانَ اللَّهِ! مَا تَقُولُ؟ قَالَ: قُلْتُ: نَكُونُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صيُذَكِّرُنَا بِالنَّارِ وَالْجَنَّةِ، حَتَّى كَأَنَّا رَأْىَ عَيْنٍ، فَإِذَا خَرَجْنَا مِنْ عِنْدِ رَسُولِ اللَّهِ صعَافَسْنَا الأَزْوَاجَ وَالأَوْلاَدَ وَالضَّيْعَاتِ، فَنَسِينَا كَثِيرًا، قَالَ أَبُو بَكْرٍ: فَوَاللَّهِ إِنَّا لَنَلْقَى مِثْلَ هَذَا، فَانْطَلَقْتُ أَنَا وَأَبُو بَكْرٍ، حَتَّى دَخَلْنَا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صقُلْتُ: نَافَقَ حَنْظَلَةُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: «وَمَا ذَاكَ»؟ قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ نَكُونُ عِنْدَكَ، تُذَكِّرُنَا بِالنَّارِ وَالْجَنَّةِ، حَتَّي كَأَنَّا رَأْىَ عَيْنٍ، فَإِذَا خَرَجْنَا مِنْ عِنْدِكَ، عَافَسْنَا الأَزْوَاجَ وَالأَوْلاَدَ وَالضَّيْعَاتِ، نَسِينَا كَثِيرًا، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: «وَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ إِنْ لَوْ تَدُومُونَ عَلَى مَا تَكُونُونَ عِنْدِي، وَفِي الذِّكْرِ، لَصَافَحَتْكُمُ الْمَلاَئِكَةُ عَلَى فُرُشِكُمْ، وَفِي طُرُقِكُمْ، وَلَكِنْ، يَا حَنْظَلَةُ سَاعَةً وَسَاعَةً» ثَلاَثَ مَرَّار. (م/۲٧۵۰)
ترجمه: ابو عثمان نهدی میگوید: حنظلهی أُسیدی سکه یکی از کاتبان رسول الله صبود، گفت: ابوبکر سمرا دید و گفت: ای حنظله! حالت چطور است؟ من جواب دادم: حنظله منافق شده است. گفت: سبحان الله! چه میگویی؟ گفتم: هنگامی که ما نزد رسول الله صهستیم و پیامبر اکرم صاز دوزخ و بهشت صحبت مینماید، گویا آنها را با چشم سر، مشاهده میکنیم. اما هنگامی که از نزد رسول الله صبیرون میرویم، به کارهای همسران، فرزندان و سایر امور زندگی میپردازیم و بسیاری از سخنان پیامبر را فراموش میکنیم. ابوبکر سگفت: سوگند به الله متعال که این حالت به ما هم دست میدهد. آنگاه من و او نزد رسول الله صرفتیم و من گفتم: یا رسول الله! حنظله دچار نفاق شده است. رسول الله صفرمود: «موضوع چیست»؟ گفتم: یا رسول الله! هنگامی که نزد شما هستیم و شما دوزخ و بهشت را برای ما یادآوری مینمایید، گویا آنها را با چشم سر، مشاهده میکنیم. اما هنگامی که از نزد شما بیرون میرویم، به کارهای همسران، فرزندان و سایر امور زندگی میپردازیم و بسیاری از سخنان شما را فراموش میکنیم. رسول الله صفرمود: سوگند به کسیکه جانم در دست اوست، اگر همیشه، همان حالتی را داشته باشید که نزد من دارید و به یاد الله متعال باشید، فرشتگان در خانهها و سرِ راههایتان با شما مصافحه خواهند کرد؛ ولی ای حنظله! هر لحظه، برای یک کار است». و این جمله را سه بار، تکرار نمود.