مثال کسی که با نبی جمخالفت ورزد
و از جمله آنچه ذکر گردید، واضح شد که خداوند، در مکلفکردن بندگان، به احکام شرع، مانند آن آقایی است که غلامانش مریض باشند، کسی را از خواص خود بر آنها برگمارد، تا به آنها دارویی بدهد، پس اگر آن غلامان از این اطاعت نمودند، از آقا اطاعت نمودهاند، و آقا از آنان خشنود شده به آنها پاداش خواهد داد، و خود آنان هم از مرض نجات خواهند یافت، ولی اگر از او پیروی نکردند، پس از آقا هم اطاعت ننموده مورد خشم و غضب او قرار میگیرند، و آنها را به بدترین شیوه سزا خواهد داد، و علاوه بر این در اثر مرض از بین خواهند رفت.
پیامبر اکرم جدر این باره به روایت از ملائکه میفرماید که: «مثال من مانند مردی است که منزلی ساخت و در آن سفرهای پهن نمود و به کسی گفت که: به مردم دعوت بدهد، پس هرکسی که به دعوت او لبیک گفت و وارد منزل شد، از آن سفره میخورد و کسی که دعوت را نپذیرفت وارد منزل نمیشود و از آن سفره نمیخورد».
در جایی دیگر فرموده که: «مثال من و مثال آنچه خداوند مرا به آن مبعوث فرموده است مانند مردی است که پیش قومی بیاید و به آنها بگوید که: من لشکر دشمن را با چشم خود دیدهام، و من نذیر عریانم لذا در فکر نجات خود باشید، پس قوم به دو دسته منقسم شدند، یکی به سخن او گوش کرده فرصت را از دست نداد و از آنجا رفت آن گروه نجات یافت، اما دستۀ دیگری که او را تکذیب و بر جای خود ماندگار شد، لشکر، اول صبح آنها را فرا گرفت و از بین برد» و نیز آن حضرت ج به نقل از پروردگارش فرمود که: «آنچه بر شما میآید در اثر اعمال شماست».
و به آنچه که ذکر کردیم که در اینجا امری بین دو امر است و هریکی از اعمال و نزول قضا، به ایجاب و تحریم، اثری در استحقاق ثواب و عقاب، دارد، میتوان دلایل متعارضه را که در باره اهل جاهلیت آمدهاند که آیا به اعمال زمان جاهلیت معذب میشوند یا خیر، تطبیق داد.