قسم دوم آن حالتی است که فعل بر آن واقع میشود، یا ملابس میگردد:
قسم دوم آنست که در آن حالتی در نظر گرفته میشود که بر آن فعل واقع میشود یا فعل به آن ملابس میگردد، و آن یا صفت لازمه اوست چنانکه شارع میگوید: نوشیدن شراب، خوردن خوک، خوردن هر نیشدار از درندگان و صاحبان چنگ از پرندگان، و نکاح مادران حرام است و یا صفتی است که گاه وقتی پیش میآید، چنانکه خداوند میفرماید: ﴿وَٱلسَّارِقُ وَٱلسَّارِقَةُ فَٱقۡطَعُوٓاْ أَيۡدِيَهُمَا﴾[المائدة: ۳۸]. «که دست دزد را چه مرد باشد و چه زن ببرید» و میفرماید: ﴿ٱلزَّانِيَةُ وَٱلزَّانِي فَٱجۡلِدُواْ كُلَّ وَٰحِدٖ مِّنۡهُمَا مِاْئَةَ جَلۡدَةٖ﴾[النور: ۲]. «که زانی را چه زن باشد و چه مرد صد تازیانه بزنید».
بسا اوقات دو حالت یا بیش از آن را که فعل بر آنها واقع میشود، یکی قرار میدهند چنانکه شارع میگوید: «زانی محصن را سنگسار کنید و غیر محصن را تازیانه بزنیدم و گاهی حال مکلف را با حالی که فعل بر آن واقع میشود جمع مینمایند، چناکه شارع میگوید: «طلا و ابریشم برای مردان امت حرام است نه برای زنان آن».