حجة الله البالغه - جلد اول

هرگاه مانعی از انجام مأموری مانع قرار گیرد، بجایش چیز دیگری مقرر شود:

و هرگاه نوبت به اینجا برسد که مانع ضروری از انجام مأموری، منع نماید باید عوض آن، چیزی که بتواند جایش را بگیرد مقرر گردد، زیرا در این صورت مکلف در میان دو امر قرار می‌گیرد، یا با مشقت و حرج مکلف می‌شود که این بر خلاف موضوع شرع است، چنان‌که خداوند می‌فرماید: ﴿يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلۡيُسۡرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ ٱلۡعُسۡرَ﴾[البقرة: ۱۸۵]. «خداوند در حقّ شما آسانى مى‏خواهد و در حقّ شما دشوارى نمى‏خواهد».

و یا این که آن را کاملاً پشت سر بیندازد، پس نفس به ترک آن مأنوس گردد و با فرو گذاشت آن آزاد بماند، حالانکه نفس مانند حیوان سرکش تمرین داده می‌شود که الفت و رغبت از آن غنیمتی شمرده می‌شود، هر کسی که به ریاضت خویش یا تعلیم کودکان یا ادب‌دادن حیوانات و امثال آن مشغول باشد، می‌داند که چگونه با تداوم، الفت حاصل می‌شود و به سبب آن کار سهل و آسان می‌گردد و به ترک و فروگذاشت آن چگونه الفت از بین می‌رود و سستی و تنبلی پدید می‌آید و کار بر نفس سنگین قرار می‌گیرد، پس اگر بخواهید که به انجام آن برگردد نیاز دارد تا مجدداً برای بدست‌آوردن الفت آن قدم بردارد.